Thực phẩm chức năng tốt cho mắt là các sản phẩm dinh dưỡng có chứa hàm lượng vitamin và các chất dinh dưỡng cao, đã được khoa học chứng minh là có lợi cho mắt, giúp duy trì đôi mắt khỏe mạnh và tăng cường thị lực tối ưu.
Cũng như các loại chế phẩm bổ sung khác, đây không phải là thuốc, nó là một sản phẩm được chiết xuất hoặc tổng hợp từ các thực phẩm có nguồn gốc tự nhiên, nhằm bổ sung thêm các chất dinh dưỡng cần thiết, bị thiếu trong chế độ ăn uống kém lành mạnh không đủ chất.
Contents
Chế độ ăn uống lành mạnh là gì?
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) một chế độ ăn uống lành mạnh tốt cho mắt phải bao gồm:
- Quả chín, rau xanh, đậu đỗ, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lức/gạo lật, lúa mì, lúa mạch, ngô chưa tinh chế),Bao gồm thịt nạc, thịt gia cầm, cá, đậu, trứng
- Thịt nạc, thịt gia cầm, cá, đậu, trứng.
- Ít nhất 400 gam rau quả mỗi ngày (không tính các loại củ như khoai, sắn và các củ tinh bột khác)
- Đường tự do chỉ được chiếm dưới 10% tổng năng lượng ăn vào hàng ngày. Lượng này tương đương với 50g đường (khoảng 12 thìa con) cho một người lớn khỏe mạnh có mức tiêu thụ năng lượng 2000 calo một ngày. Lý tưởng nhất là ăn dưới 5% (một nửa mức nêu trên) để có những lợi ích hơn về sức khỏe. Đường tự do là những loại đường được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống bởi nhà sản xuất, trong quá trình pha chế và chế biến đồ ăn/uống, cũng như đường tự nhiên có trong mật ong, các loại mật, siro, nước trái cây tươi và nước trái cây cô đặc.
- Chất béo chiếm dưới 30% năng lượng của khẩu phần. Chất béo chưa bão hòa (chưa no) có nhiều trong cá, quả bơ và các loại hạt (hạt hướng dương, đậu tương, oliu) thì tốt hơn chất béo bão hòa (có nhiều trong thịt, bơ, dầu cọ, dầu dừa, kem tươi, phomat, mỡ) và chất béo chuyển hóa các loại, bao gồm cả chất béo được tạo ra trong sản xuất công nghiệp (có nhiều trong các thực phẩm nướng, chiên rán và các loại thực phẩm, đồ ăn vặt đóng gói sẵn như bim bim, bánh quy, bánh xốp,…và chất béo từ các động vật gia súc lớn như thịt và chế phẩm sữa từ bò, cừu…). Tỷ lệ chất béo bão hòa khuyến cáo thấp hơn 10% tổng số năng lượng và chất béo chuyển hóa (transfat) dưới 1% tổng số năng lượng. Đặc biệt, chất béo bão hòa tạo ra trong sản xuất công nghiệp không nên có trong một chế độ ăn được coi là lành mạnh và cần tránh sử dụng.
- Ăn dưới 5 gam muối (tương đương với một thìa con) mỗi ngày. Nên sử dụng muối ăn có bổ sung iot.
Nhưng hiện nay hầu hết người việt nam không ăn đủ trái cây, rau và các thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác, thay vào đó, họ lựa chọn thay thế bằng các chất có hàm lượng calo cao, ít dinh dưỡng nên rất dễ gây mất cân bằng cho cơ thể, rất dễ gây hại cho mắt vì mắt là một trong những cơ quan nhạy cảm nhất của cơ thể .
Do vậy việc bổ sung các vitamin tổng hợp và các chất khoáng hàng ngày là vô cùng cần thiết giúp lấp đầy khoảng trống dinh dưỡng trong chế độ ăn kém lành mạnh và có thể bảo vệ bạn khỏi các bệnh thoái hóa mắt, bao gồm thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.
Nghiên cứu AREDS và AREDS2 và ứng dụng sản xuất thuốc bổ mắt, điều trị bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác
Một trong số các chương trình nghiên cứu có ảnh hưởng nhất về lợi ích của// thuốc bổ mắt cứu mang tên The Age-Related Eye Disease Study (Nghiên cứu về bệnh mắt liên quan đến tuổi tác hay AREDS), với hai giai đoạn AREDS1 và AREDS 2, do Viện Mắt Quốc gia Mỹ tài trợ.
Mỗi lần thử nghiệm lâm sàng có sự tham gia của hàng nghìn người và có thời gian theo dõi ít nhất là năm năm. Nghiên cứu này thu được những kết quả đáng kinh ngạc và kết quả này đã được áp dụng phổ biến trên thế giới. AREDS và AREDS2 được ứng dụng nhiều để sản xuất thuốc bổ mắt, điều trị bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác
AREDS
Nghiên cứu AREDS được tiến hành khoảng 3.600 người tham gia, từ 55 đến 80 tuổi, ban đầu đã chỉ ra được hiệu quả của việc bổ sung vitamin tổng hợp hàng ngày đối với sự phát triển và tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng (AMD) và đục thủy tinh thể
Tại thời điểm nghiên cứu Hầu hết những người tham gia nghiên cứu đều đã mắc bệnh thoái hóa điểm vàng ở giai đoạn đầu hoặc giai đoạn trung cấp. Họ được cung cấp các loại vitamin tổng hợp chứa beta-carotene (15 mg), vitamin C (250 mg), vitamin E (400 IU), kẽm (80 mg) và đồng (2 mg) và được theo dõi trong 6,5 năm để nghiên cứu tiến triển của thoái hóa điểm vàng (AMD).
Kết quả của AREDS ban đầu đã được công bố vào năm 2001 và cho thấy vitamin tổng hợp chống oxy hóa được sử dụng trong nghiên cứu đã làm chậm đà phát triển của bệnh đến 25%.
Ngoài ra, việc sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày còn giúp giảm khoảng 19% nguy cơ mất thị lực hoàn toàn do AMD gây ra.
Đối với những người tham gia nghiên cứu không có các triệu chứng liên quan đến bệnh AMD hoặc chỉ có AMD ở giai đoạn sớm, vitamin tổng hợp không có lợi ích rõ ràng về thị lực, cũng như không có tác dụng ảnh hưởng đến sự phát triển hoặc tiến triển của đục thủy tinh thể.
AREDS 2
AREDS 2 là một nghiên cứu mở rộng cho AREDS 1, được thiết kế để nghiên cứu ảnh hưởng của việc sửa đổi công thức bổ sung AREDS ban đầu, đối với sự phát triển và tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng (AMD) và đục thủy tinh thể.
Trong nghiên cứu AREDS ban đầu, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng beta-caroten (Chất tổng hợp thành Vitamin A), C, E và các kim loại kẽm, đồng giúp làm chậm tiến trình giảm thị lực ở những người tham gia. Tuy nhiên, về lý thuyết cũng có rất nhiều chất bổ sung khác được cho là tốt cho mắt. Cụ thể là ở AREDS2 các nhà nghiên cứu đã bổ sung thêm lutein và zeaxanthin – sắc tố thực vật (carotenoids) và axit béo omega-3 – mà các nghiên cứu khác cho thấy có thể có lợi cho mắt và loại bỏ đi beta-carotene.
Thử nghiệm lâm sàng AREDS 2 kết thúc vào năm 2012 và kết quả đã rõ. Hầu như các axit béo Omega-3 (gồm DHA và EPA) có ít tác dụng đối với mắt người, mặc dù các chất này trước đó vẫn giúp làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, các sắc tố thực vật Lutein và Zeaxanthin thực sự có tác dụng và có thể thay thế cho beta-carotene (vì loại chất này chống chỉ định dùng cho người hút thuốc lá vì sẽ làm tăng nguy cơ ung thư phổi và một số bệnh lý khác).
Kết quả cuối cùng của nghiên cứu AREDS2 đã được công bố vào tháng 5 năm 2013 (được nghiên cứu trong 5 năm), Chỉ ra rằng những người tham gia nghiên cứu được sử dụng công thức mới, có nguy cơ phát triển AMD thấp hơn 18% so với những người tham gia đã sử dụng công thức AREDS ban đầu với beta-carotene.
Ngoài ra, những người tham gia AREDS2 với lượng Lutein và Zeaxanthin trong chế độ ăn uống thấp khi bắt đầu nghiên cứu đã giảm 25% khả năng phát triển AMD, khi dùng vitamin tổng hợp hàng ngày, bao gồm 10 mg lutein và 2 mg zeaxanthin, so với những người tham gia chế độ ăn uống tương tự nhưng không dùng các chất bổ sung có chứa lutein và zeaxanthin trong nghiên cứu.
Các thành phần được đề nghị trong các chế phẩm bổ sung tăng cường thị lực
Khi tiếp tục nghiên cứu về lợi ích của các chế phẩm bổ sung trong việc làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, các kết quả đã chỉ ra rằng việc sử dụng các chế phẩm bổ sung trong chế độ ăn uống là cần thiết, để giữ cho đôi mắt của bạn luôn khỏe mạnh đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm viêm và thay đổi oxy hóa liên quan đến sự phát triển của các bệnh mãn tính cũng như các bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác. Các chế phẩm bổ sung mà bạn sử dụng nên bao gồm:
- Vitamin A và beta-carotene Vitamin A (và tiền chất của nó beta-carotene) là chất thiết yếu cho mắt có tác dụng bảo vệ mắt và duy trì thị lực (đặc biệt là rất cần cho thị lực vào ban đêm), giúp tăng cường sức khỏe của niêm mạc và giác mạc chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus gây nên
- Vitamin B tổng hợp (bao gồm vitamin B1, B2, B3, B5, B6, B12 axit folic, biotin và choline). Các Vitamin nhóm B có thể giúp giảm các bệnh viêm mãn tính và ngăn ngừa tăng cao homocystein trong máu – liên quan đến các vấn đề của mạch máu ảnh hưởng đến võng mạc . Vitamin B cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng và trong điều trị viêm màng bồ đào (uveitis), một nguyên nhân phổ biến gây ra mù lòa.
- Vitamin C Là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, ngăn ngừa nguy cơ phát triển các bệnh về mắt, làm giảm nguy cơ đục thủy tinh thể.
- Vitamin D Các tài liệu gần đây cho thấy thiếu vitamin D là phổ biến, đặc biệt là trong những tháng mùa đông ở vùng khí hậu lạnh. Nghiên cứu cho thấy vitamin D có liên quan đến nguy cơ thoái hóa điểm vàng thấp hơn.
- Vitamin E vitamin E cùng với vitamin C và A có tác dụng giúp bảo vệ sức khỏe của đôi mắt khỏi bị tổn hại, đồng thời ngăn ngừa các vấn đề về thoái hóa và đục thủy tinh thể.
- Lutein và zeaxanthin được chứng minh là có khả năng ngăn chặn tác hại của ánh sáng xanh có hại cho mắt, bảo vệ võng mạc khỏi bị tổn trước quá trình oxy hóa và do đó, giúp ngăn ngừa tình trạng thoái hóa hoàng điểm mắt, đục thủy tinh thể.
- Chất chống oxy hóa phytochemical Được chiết xuất từ thực vật, chẳng hạn như những chất từ bạch quả và cây nham lê, có chứa hóa chất thực vật, có thể cung cấp sự bảo vệ khỏi stress oxy hóa trong toàn bộ cơ thể, bao gồm cả mắt.
- Omega-3 axit béo thiết yếu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mắt, như tăng cường sức khỏe võng mạc, giảm nguy cơ khô mắt, giúp điều chỉnh nhãn áp và ngừa nguy cơ thoái hóa hoàng điểm mắt.
- Bioflavonoid . Tìm thấy trong nhiều loại trái cây và rau quả, giúp cơ thể hấp thụ vitamin C tốt hơn và cho hiệu quả chống oxy hóa cao hơn.
Lời khuyên khi mua các chế phẩm bổ sung cho mắt
Thông thường, bạn sẽ tiết kiệm hơn khi chọn mua vitamin tổng hợp, thay vì mua riêng từng loại vitamin và chất dinh dưỡng. Các loại Vitamin tổng hợp phổ biến cho mắt bao gồm:
- ICaps (Alcon)
- Thực phẩm chức năng PreserVision AREDS 2 Formula + Vitamin tổng hợp (Bausch + Lomb)
- Oculair (Biosyntrx)
- Macular Health Formula (EyeScience)
- Và nhiều thương hiệu khác.
Khi chọn bổ sung mắt, hãy chắc chắn rằng bạn đọc nhãn của chúng một cách cẩn thận và làm theo các hướng dẫn sau:
- Kiểm tra ngày hết hạn để đảm bảo sản phẩm bạn mua vẫn còn có thể sử dụng được. Hãy chắc chắn rằng vẫn còn tem niêm phong trên chai..
- Kiểm tra liều lượng và hướng dẫn sử dụng trước khi dùng
- Viên nang thường được hấp thụ tốt hơn so với viên cứng nhưng có thể gây khó chịu cho dạ dày. Bạn nên lưu ý điều này.
- Bạn nên chọn các chế phẩm bổ sung chứa các thành phần có sinh khả dụng cao, giúp cơ thể bạn có thể hấp thụ chúng dễ dàng hơn. Ví dụ, dạng tự nhiên của vitamin E (D-alpha-tocopherol) được cơ thể hấp thụ nhanh hơn gấp đôi so với dạng nhân tạo (DL-alpha-tocopherol).
- Tránh các chế phẩm bổ sung cho mắt có chứa các chất độn làm từ sữa, ngô hoặc lúa mì, đặc biệt nguy hiểm nếu bạn bị dị ứng hoặc có các vấn đề không dung nạp khác. Các sản phẩm uy tín thường sẽ không bổ sung các chất độn không cần thiết.
Để chắc chắn rằng bạn đang sử dụng các sản phẩm đến từ những thương hiệu uy tín, hãy hỏi xin tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng hoặc nhân viên các cửa hàng thuốc am hiểu trong vấn đề này.
Thận trọng khi dùng thực phẩm bổ sung cho mắt
Mặc dù chế phẩm bổ sung trong chế độ ăn uống, bao gồm cả các chế phẩm bổ sung cho mắt, nói chung là an toàn và có lợi, nhưng bạn cũng nên tuân theo một vài biện pháp phòng ngừa. Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú hay đang dùng thuốc làm loãng máu (chống đông máu), hãy trao đổi với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại chế phẩm bổ sung dinh dưỡng nào.
Mặc dù các thực phẩm bổ sung là một mặt hàng không kê đơn theo toa, nhưng không nên sử dụng liều lượng vượt quá mức hướng dẫn ghi trên sản phẩm. Điều này giúp giảm nguy cơ ngộ độc hoặc phản ứng với thuốc.