Bệnh viêm võng mạc do Cytomegalovirus (CMV) là bệnh lý đe dọa đến thị lực của những người mắc hội chứng suy giảm hệ miễn dịch AIDS (một căn bệnh nghiêm trọng do virus HIV gây ra).
Trước đây, khoảng 1/4 số bệnh nhân AIDS mắc phải tình trạng viêm võng mạc do CMV. Tuy nhiên, con số này đang giảm một cách đáng kể nhờ vào các loại thuốc điều trị AIDS. Về cơ bản thì chúng sẽ giúp người bệnh phục hồi chức năng của hệ thống miễn dịch. Trong những năm gần đây, các loại thuốc này làm giảm đến hơn 80% sự xuất hiện của viêm võng mạc CMV đối với bệnh nhân bị AIDS giai đoạn cuối.
Contents
Các triệu chứng của bệnh viêm võng mạc CMV
Khi CMV tấn công võng mạc, chúng kết hợp với các thụ thể nhạy cảm với ánh sáng và bắt đầu gây ra một số bất lợi cho thị lực của chúng ta. Quá trình này thực tế không hề gây ra bất kì đau đớn nào nhưng đôi khi bạn có thể thấy các đốm sáng nhỏ li ti xuất hiện bất thường, giảm thị lực hoặc nghiêm trọng hơn là giảm thị lực ngoại biên. Đôi khi bạn có thể nhìn thấy ánh sáng nhấp nháy và mất thị lực đột ngột.
Mặc dù bệnh này thường xuất hiện ở một mắt nhưng qua thời gian nó sẽ ảnh hưởng cả bên mắt còn lại. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm võng mạc CMV có thể gây ra hiện tượng tách võng mạc và mù mắt chỉ sau 2 đến 6 tháng.
Bệnh nhân AIDS mắc viêm võng mạc CMV thường khó có thể cảm nhận được rõ ràng quá trình thay đổi của võng mạc cũng như cảnh báo từ dây thần kinh thị giác.
Đâu là nguyên nhân gây ra viêm võng mạc CMV?
Như tên gọi của nó, viêm võng mạc do CMV gây ra bởi cytomegalovirus – một loại virus phổ biến thuộc họ herpes. Khoảng 80% người trưởng thành có kháng thể kháng CMV, nếu chúng ta đã từng nhiễm CMV thì sẽ tự có kháng thể.
Đối với những bệnh nhân AIDS, sự khác biệt là hệ miễn dịch của họ đã bị suy giảm hoặc mất khả năng hoạt động để chống lại loại virus này. Những người đã từng trải qua hóa trị liệu hoặc ghép tủy xương thường có hệ miễn dịch bị suy yếu, bị ức chế cũng có nguy cơ cao mắc chứng bệnh CMV này. Tuy nhiên người bị AIDS vẫn thường chiếm đa số các bệnh nhân mắc CMV.
Ngoài ra, ở người lớn tuổi khi hệ miễn dịch đã bị yếu đi thì virus có thể lây lan từ nhiễm trùng zona trên vùng mặt, mũi hay trán.
Hướng dẫn điều trị viêm võng mạc CMV
Theo lời khuyên của Robert Kalayjian, MD, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Đại học y khoa Case Western Reserve ở Cleveland, nếu bạn bị AIDS và gặp các triệu chứng thị giác liên quan đến CMV thì nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt. Một người mới được chẩn đoán viêm võng mạc CMV có thể đến gặp bác sĩ mỗi 2 đến 4 tuần. Khi đã kiểm soát được bệnh thì tần suất có thể giảm xuống còn 3-6 tháng/lần.
Thuốc trị viêm võng mạc CMV
Các loại thuốc chống virus thường được sử dụng trong điều trị viêm võng mạc CMV là ganciclovir (Cytovene), foscarnet (Foscavir) và cidofovir (Vistide). Tuy nhiên chúng có thể làm chậm sự phát triển của CMV chứ không thể chữa khỏi bệnh và cũng có thể gây ra tác dụng phụ.
Ganciclovir hiện đang được điều chế ở cả dạng viên và dạng thuốc truyền. Thường thì bệnh nhân sẽ được truyền thuốc vào tĩnh mạch trước. Sau khoảng 2 tuần người bệnh có thể chuyển sang sử dụng thuốc liều uống.
Khi phương pháp Vitrasert được áp dụng, mô cấy sẽ được đưa vào bên trong mắt, đặt tại túi thủy tinh thể. Trong thời gian từ 5 đến 8 tháng, Vitrasert sẽ từ từ giải phóng một lượng ganciclovir xâm nhập trực tiếp vào thủy tinh thể và võng mạc để điều trị viêm võng mạc CMV.
Không giống như ganciclovir tiêm tĩnh mạch hoặc uống, Vitrasert thường không gây ra tác dụng phụ như buồn nôn. Phương pháp này có thể điều trị ngoại trú, không cần nhập viện vài thời gian cấy ghép khá nhanh chóng và chỉ cần cần gây tê cục bộ.
Thuốc điều trị HIV
Bước đột phá trong điều trị tốt nhất hiện nay là liệu pháp kháng retrovirus hoạt tính cao (HAART). Đây là sự kết hợp của các loại thuốc ức chế virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV), còn được gọi là virus AIDS. HAART cho phép hệ thống miễn dịch của bệnh nhân AIDS phục hồi và chống lại các bệnh nhiễm trùng như viêm võng mạc CMV.
Bác sĩ có thể kê đơn HAART nhằm giúp bệnh nhân điều trị CMV trong ba tháng đầu hoặc hơn. Hệ thống miễn dịch của người bệnh thường sẽ cải thiện nhanh chóng nhưng viêm võng mạc CMV có thể mất thời gian để có thể điều trị dứt điểm.
Ngoài ra, tùy thuộc vào tình trạng bệnh của từng bệnh nhân mà việc điều trị viêm võng mạc CMV cần được cân nhắc và kê đơn cẩn thận. Việc sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau một cách tùy tiện có thể gây ra các vấn đề về thị lực khác như bong võng mạc và đục thủy tinh thể.