Tia cực tím (UV) là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra các vấn đề mắt và da. Khi tiếp xúc quá nhiều với tia UV, mắt của bạn có thể bị tổn thương, dẫn đến tình trạng viêm giác mạc. Vậy tia UV có ảnh hưởng như thế nào tới mắt của bạn? Hãy cùng theo dõi ngay sau đây nhé.
Contents
Tia UV là gì?
Như chúng ta đã biết, mặt trời là nguồn cung cấp ánh sáng cho muôn loài phát triển. Đối với con người, ánh sáng mặt trời giúp làm ấm cơ thể và đem lại tâm trạng khoan khoái, dễ chịu. Nếu không có ánh sáng mặt trời, cuộc sống của con người dường như không thể vận động theo quy luật tự nhiên.
Tuy nhiên, bất cứ thứ gì quá nhiều đều có thể gây hại, và ánh sáng mặt trời cũng không phải là một ngoại lệ. Việc tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV) của mặt trời có thể dẫn đến một số vấn đề về mắt, bao gồm đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, phát triển u mỡ kết mạc, mộng thịt, thậm chí là ung thư mắt và mí mắt.
Hầu hết các vấn đề về mắt liên quan đến tia cực tím thường biểu hiện khá muộn, sau nhiều năm bệnh nhân tiếp xúc với tia UV. Tuy nhiên, bạn cũng có thể bị viêm giác mạc ánh nắng chỉ sau vài giờ tiếp xúc với ánh nắng chói chang từ mặt trời.
Các nguy cơ tiềm ẩn từ tia cực tím đối với mắt
Chỉ cần một vài giờ ngắn ngủi đứng dưới ánh nắng gay gắt của mặt trời mà không đeo kính râm sẽ khiến cho mắt bạn tiếp xúc với lượng tia cực tím đủ để có thể gây ra hiện tượng bỏng nắng gây đau rát bề mặt trong của giác mạc. Tình trạng này còn được gọi là viêm giác mạc ánh nắng (mù tuyết), khi nặng hơn có thể gây đau mắt dữ dội, mắt nhạy cảm với ánh sáng và mất thị lực tạm thời có thể kéo dài đến 48 giờ.
Ngoài ra, việc tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím được phản xạ trên bề mặt tuyết cũng có thể dẫn đến chứng mù tuyết. Tuy nhiên, viêm giác mạc ánh nắng hoàn toàn có thể xảy ra khi ánh nắng mặt trời được phản chiếu qua các bề mặt phẳng (mặt nước, mặt tuyết, mặt cát khô…) chiếu tới mắt bạn. Khi đó các chất liệu phẳng sẽ phản chiếu các tia UV và gây cháy nắng cho mắt bạn:
- Nước phản chiếu tới 100% tia UV
- Tuyết phản chiếu tới 85% tia UV
- Cát khô và bê tông phản chiếu 25% tia UV
- Thảm cỏ phản chiếu khoảng 3% tia UV
Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải luôn bảo vệ mắt mọi lúc nơi, khi hoạt động ngoài trời, nhất là khi công việc của bạn đòi hỏi phải dành nhiều thời gian trong ngày ở bên ngoài, hoặc đơn giản là các hoạt động vui chơi giải trí ngoài trời.
Những ai dễ bị tổn thương mắt bởi tia UV hơn?
Nguy cơ tổn thương mắt do tia UV của mặt trời thường gia tăng theo lượng thời gian mà chúng ta hoạt động dưới ánh nắng mặt trời trong suốt cuộc đời. Vì vậy, việc bắt đầu bảo vệ mắt khỏi tia cực tím ngay trong thời thơ ấu là một điều vô cùng quan trọng để ngăn ngừa những rủi ro tiềm ẩn sau này.
Thông thường, võng mạc của trẻ em dễ bị ảnh hưởng bởi tia UV hơn do thủy tinh thể trong mắt của chúng thường trong hơn so với thủy tinh thể của người lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho tia UV xâm nhập vào mắt. Hơn nữa, khả năng gây hại của tia UV đối với mắt của trẻ em là rất cao do trẻ có xu hướng dành nhiều thời gian vui chơi ngoài trời hơn hầu hết người lớn.
Hiện nay, kính râm được coi là một “trợ thủ” đắc lực để bảo vệ mắt trẻ sơ sinh và trẻ em ở mọi lứa tuổi khỏi những tác động xấu từ tia UV. Vì vậy, các bậc phụ huynh nên chú trọng bảo vệ mắt cho trẻ ngay từ khi chúng còn bé để hạn chế những vấn đề về mắt có thể xảy ra.
Tầm quan trọng của việc bảo vệ mắt khỏi tia UV
Trên thực tế, ngay cả khi trời có nhiều mây che phủ cũng không thể làm giảm đáng kể được khả năng tiếp xúc với tia cực tím. Nguy cơ nhiễm tia cực tím vẫn khá cao ngay cả trong những ngày mù mịt hoặc âm u. Điều này là do tia cực tím là những tia bức xạ không thể nhìn thấy được, chúng không phải là ánh sáng dễ dàng nhìn thấy và chúng có còn khả năng chiếu xuyên qua cả những đám mây.
Có hai loại tia cực tím khác nhau, bao gồm tia UVA (bước sóng dài) và tia UVB (bước sóng ngắn). Cả hai loại tia UV này đều có khả năng xuyên qua các đám mây và gây hại cho mắt bạn ngay cả trong những ngày trời u ám.
Tuy nhiên, việc sử dụng kính râm có thể giúp bạn ngăn chặn 100% tia UV tới mắt vào bất cứ thời tiết nào. Mặt khác, tia UV thường không nhìn thấy được và chúng không bị ảnh hưởng bởi màu sắc hoặc mật độ của kính râm. Chúng ta có thể xác định được mức độ chống tia cực tím của kính râm thông qua chất liệu của tròng kính và các chất phụ gia làm kính khác (không tính lớp váng phủ màu vì lớp váng này thực ra không chống được tia UV).
Kính áp tròng có thể ngăn chặn tia UV không?
Câu trả lời là CÓ, nhưng không đầy đủ.
Ngay cả khi bạn đeo kính áp tròng có tính năng ngăn tia UV, bạn vẫn cần phải sử dụng kính râm để bảo vệ mắt toàn diện hơn. Nhưng thực ra đường kính của kính áp tròng khá nhỏ, chỉ có khả năng che chắn một phần của mắt. Tia UV vẫn có thể làm hỏng kết mạc và các mô khác không được thủy tinh thể che phủ. Vì vậy, bạn vẫn cần phải đeo kính râm để bảo vệ các mô mỏng manh này và những vùng da quanh mắt khỏi tác hại của tia cực tím. Để bảo vệ đôi mắt của bạn khỏi bức xạ mặt trời có hại, hãy chọn loại kính râm có khả năng ngăn 100% tia UV.
Mặc dù sử dụng kính áp tròng ngăn tia UV có thể bảo vệ mắt hiệu quả, nhưng chỉ có kính râm mới có diện tích che phủ đủ rộng và ngăn chặn toàn bộ tia UV có hại cho mắt.
Mối liên hệ giữa độ cao và nguy cơ tiếp xúc với tia UV
Thông thường, những người sống ở nơi núi cao hoặc khu vực gần đường xích đạo sẽ tiếp xúc nhiều hơn với tia UV và có nhiều nguy cơ bị tổn thương da hoặc mắt do tia cực tím.
Theo Liên Đoàn Ủy nhiệm Quản trị Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) cho biết, nguy cơ tiếp xúc với tia cực tím của bạn sẽ tăng từ 4-5% mỗi khi tiếp xúc với độ cao trên 300 mét so với mực nước biển. Ngoài ra, mức độ tiếp xúc với tia cực tím có thể dao động từ 27% cho đến xấp xỉ 100% khi bạn ở khu vực có tuyết. Điều này là do tuyết phản chiếu tia UV nhiều hơn gấp bốn lần so với cát sa mạc.
Ngoài ra, khả năng tiếp xúc với tia cực tím cũng tăng lên khi bạn càng gần đường xích đạo – nơi mặt trời gần bề mặt trái đất hơn. Bức xạ UV cũng trở nên mạnh hơn ở gần xích đạo vì tầng ôzôn của khí quyển (nơi lọc một số tia UV) thường mỏng hơn ở vùng này.
Điều quan trọng là phải đeo kính râm khi đi ra ngoài để bảo vệ mắt khỏi tác hại của tia UV ở bất cứ nơi nào mà bạn sinh sống. Hơn nữa, điều này đặc biệt cần thiết đối với những người sống ở nơi có cường độ tia cực tím lớn hơn.
Thời gian nào trong ngày có tia UV gây hại nhiều nhất?
Nhiều người lầm tưởng rằng nguy cơ tiếp xúc với tia cực tím gây hại cao nhất là vào giữa trưa (từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều). Tuy nhiên, thực tế thì nguy cơ tổn thương mắt do tia UV có thể cao hơn vào sáng sớm hoặc buổi chiều.
Theo kết quả của một cuộc nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế Giới WHO đã cho thấy, trong khoảng thời gian sáng sớm (8-10 giờ sáng) và đầu giờ chiều (2-4 giờ chiều), đôi mắt của bạn có thể bị phơi nhiễm lượng tia cực tím gần như gấp đôi so với thời điểm giữa trưa.
Do đó, bạn không nên nghĩ rằng chỉ những giờ cao điểm trong ngày mới có tia UV gây hại cao nhất đối với mắt bạn. Tốt nhất, hãy bảo vệ mắt đúng cách vào mọi lúc khi ở ngoài trời.
Tổng kết
Từ những thông tin trên, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng dưới đây:
- Kính râm chính là cách bảo vệ tốt nhất, giúp bạn chống lại các tác hại của tia UV đối với sức khỏe của đôi mắt.
- Các bậc phụ huynh nên cho trẻ sử dụng kính râm có tác dụng ngăn chặn 100% bức xạ UV của mặt trời ngay từ thời thơ ấu và tiếp tục trong suốt cuộc đời.
- Giải pháp tốt nhất để có một đôi mắt khỏe mạnh là chống tia UV vào bất kể mùa, địa điểm hay hoạt động nào.
- Lựa chọn loại kính râm phù hợp có thể ngăn ngừa được nguy cơ phát triển các vấn đề về mắt, đồng thời giúp giảm thiểu các tổn hại sức khỏe mắt trong tương lai cho cả người lớn và trẻ em.