Trong suốt bảy thế kỷ qua, trước khi kính áp tròng được phổ biến hoá vào những năm 1950, sử dụng kính mắt là phương pháp duy nhất để khắc phục các tật về khúc xạ.
Với khoa học kỹ thuật phát triển, ngày nay chúng ta có rất nhiều các phương pháp điều chỉnh thị lực từ phẫu thuật tự định hình lại bề mặt mắt trong các quy trình như LASIK hoặc PRK đến phẫu thuật đặt thấu kính nhân tạo để điều chỉnh thị lực.
Trong LASIK và PRK và một số phương pháp phẫu thuật tương tự, năng lượng laser sẽ được sử dụng để định hình lại độ cong của giác mạc mắt, giúp thay đổi cách các tia sáng đi vào mắt. Các thấu kính nhân tạo được đưa vào mắt trong quá trình phẫu thuật cũng có thể giúp các tia sáng hội tụ chính xác hơn vào đúng trọng tâm võng mạc.
Contents
Lịch sử phát triển của phẫu thuật mắt
Trong 25 năm qua, các kĩ thuật, dụng cụ và quy trình phẫu thuật điều chỉnh thị lực đã phát triển một cách nhanh chóng với nhiều loại hình và kỹ thuật khác nhau. Một số kỹ thuật phẫu thuật mắt tiêu biểu như:
Phẫu thuật cắt giác mạc xuyên tâm (RK):
Đây là một phương pháp phẫu thuật khúc xạ để điều trị cận thị được phát triển vào năm 1974, bởi Svyatoslav Fyodorov, một bác sĩ nhãn khoa người Nga. Các bác sĩ sẽ tạo ra những vết rạch hình nan hoa nhằm làm phẳng bề mặt của mắt, giúp mắt tập trung ánh sáng tốt hơn.
Nhưng kết quả, đặc biệt là về lâu dài sẽ tạo ra nhiều biến chứng về thị lực cho một số người. Ánh sáng chói, hồi quy, tầm nhìn bất động hay thị lực ban đêm kém là những biến chứng gặp phổ biến ở bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật RK.
RK hay cắt giác mạc xuyên tâm đã từng là một cách phổ biến để điều trị cận thị. Tuy nhiên, với sự phát triển của phẫu thuật mắt bằng laser hiệu quả hơn, ngày nay nó không còn được sử dụng nữa.
Photorefractive Keratectomy (PRK):
PRK là phẫu thuật điều chỉnh thị lực bằng laser đầu tiên được sử dụng để cắt bỏ các mô trực tiếp từ bề mặt của mắt để thay đổi độ cong của giác mạc một cách thành công. PRK, hay còn gọi cắt gọt giác mạc nông dù vẫn được sử dụng ngày nay nhưng LASIK vẫn là phương pháp phẫu thuật laser được sử dụng phổ biến nhất.
Tuy nhiên, các bác sĩ nhãn khoa trong thời gian gần đây đang dành nhiều sự chú ý hơn tới PRK, bởi nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng phẫu thuật với PRK và LASIK đều cho một kết quả tương tự. Hơn thế nữa, quá trình tái tạo thần kinh trên giác mạc diễn ra nhanh hơn sau khi thực hiện PRK và nó có thể làm giảm khô mắt và một số biến chứng khác có thể xảy ra trong quá trình hồi phục.
Bởi PRK là phẫu thuật ngoại khoa nên không gây biến chứng sau phẫu thuật. Phẫu thuật PRK không đòi hỏi phải tạo một vạt ở lớp ngoài của giác mạc để đến mô bên dưới của mắt như LASIK. Hơn nữa, PRK là một phương án an toàn hơn đối với những bệnh nhân có giác mạc quá mỏng để có thể phẫu thuật LASIK.
Những tiến bộ công nghệ gần đây đã cung cấp cho các bác sĩ phẫu thuật mắt phương pháp tốt hơn để tạo ra các vạt mỏng hơn ở giác mạc. Điều đó giúp cho những bệnh nhân với lớp giác mạc mỏng có đủ điều kiện để thực hiện phẫu thuật LASIK.
Tuy nhiên, bạn vẫn nên cân nhắc kỹ lưỡng giữa nhiều loại phẫu thuật mắt khác nhau, bởi việc bạn có giác mạc mỏng hay độ cận thị cao sẽ ảnh hưởng tới mức độ cắt bỏ cần được thực hiện để định hình lại mắt.
LASIK:
LASIK là một kỹ thuật được dùng trong phẫu thuật mắt. Người ta dùng dao vi phẫu cắt giác mạc để làm một vạt giác mạc, chừa lại một phần bản lề. Vạt này được lật sang một bên sau đó dùng laser để bào mỏng giác mạc theo độ muốn điều chỉnh. Khi laser làm xong đậy vạt giác mạc lại mà không cần phải khâu.
Ưu điểm chính của phẫu thuật LASIK so với PRK là chúng có rất ít hoặc không có sự khó chịu nào sau phẫu thuật và thị lực hồi phục nhanh chỉ sau vài giờ chứ không cần đến vài ngày. Hiện nay có rất nhiều dạng LASIK, tuỳ thuộc vào cách tạo vạt trên giác mạc.
LASEK:
LASEK: quy trình bao gồm việc tạo ra một lớp vạt siêu mỏng ở biểu mô, sau đó tiến hành bóc chúng khỏi giác mạc với cồn. Sau khi bóc lớp biểu mô, lật vạt lên và khi laser xong (dùng laser bào mỏng giác mạc theo ý muốn sửa) thì đậy vật lại, đặt kính tiếp xúc (kính áp tròng) vào giác mạc.
Epi-LASIK:
Epi-LASIK có quy trình giống như LASEK, ngoại trừ ở phẫu thuật Epi-LASIK, vạt giác mạc chỉ là lớp biểu mô bề mặt rất mỏng được tách bằng dụng cụ vi phẫu Epi-K thay vì sử dụng dao vi phẫu.
LASIK không dao cắt:
LASIK không dao cắt là loại phẫu thuật không cần sử dụng đến dao vi phẫu. Thay vào đó, loại phẫu thuật này sử dụng những xung laser siêu ngắn tạo một mặt cắt nhẵn, mịn và đều đặn. Chiều dày của vạt được kiểm soát chính xác đến từng micron.
LASIK / PRK mặt sóng (Wavefront LASIK):
Đây phương pháp phẫu thuật này kết hợp cả phân tích giác mạc sử dụng mặt sóng để đo chính xác cách ánh sáng truyền qua mắt. Tia laser excimer kết hợp với phân tích mặt sóng tuỳ chỉnh có thể phát hiện và tự động điều chỉnh các lỗi thị lực vô cùng phức tạp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phẫu thuật LASIK mặt sóng tùy chỉnh giúp duy trì độ nhạy tương phản và giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về thị lực ban đêm sau phẫu thuật.
Cấy ghép thấu kính nội nhãn (Phakic IOLs)
Phakic IOLs là một giải pháp điều trị các bệnh về khúc xạ tiên tiến nhất. Như tên gọi, Phakic IOLs là một loại kính áp tròng được cấy vào mắt và không cần phải lấy ra thường xuyên như kính áp tròng thông thường. Phakic IOLs được khuyến nghị cho những trường hợp những bệnh nhân bị cận thị và có thị lực kém không đủ điều kiện thực hiện các thủ tục laser phổ biến hơn như LASIK, LASEK và PRK. Không giống như các quy trình điều chỉnh thị giác bằng laser làm thay đổi vĩnh viễn tầm nhìn của bạn, bạn có thể lấy kính Phakic IOLs ra khỏi mắt sau đó.
Phẫu thuật CK
Phẫu thuật CK là phẫu thuật chỉnh hình giác mạc sử dụng một đầu dò nhỏ và sóng vô tuyến nhiệt thấp để tạo ra các “điểm” xung quanh ngoại vi bề mặt phía trước của mắt.
Phương pháp này điều chỉnh đường viền của giác mạc bằng cách thu nhỏ collagen giác mạc xung quanh nó, giúp điều chỉnh thị lực cho những người bị lão thị. Phẫu thuật CK cũng có thể được sử dụng để điều chỉnh viễn thị hoặc tăng cường thị lực cho những người đã phẫu thuật LASIK hoặc phẫu thuật đục thủy tinh thể.
Phẫu thuật RLE
RLE là một phương pháp phẫu thuật mắt nội khoa chứ không sử dụng tia laser. Phẫu thuật RLE cũng giống như phẫu thuật đục thủy tinh thể. Nhưng thay vì loại bỏ thuỷ tinh thể tự nhiên của mắt đã bị đục, phẫu thuật RLE loại bỏ thuỷ tinh thể vẫn trong suốt và thay thế chúng bằng một thuỷ tinh thể nhân tạo mới có hình dạng khác, nhằm giảm thiểu hoặc loại bỏ viễn thị nặng.
RLE cũng được sử dụng để khắc phục một số vấn đề về thị lực khác, chẳng hạn như cận thị. Nhưng RLE có nguy cơ biến chứng cao hơn so với các phương pháp phẫu thuật điều chỉnh thị lực khác. Vì những lý do này, RLE thường chỉ được sử dụng để điều trị những trường hợp bị tật khúc xạ mức độ nặng.
Phẫu thuật đục thủy tinh thể
Phẫu thuật đục thủy tinh thể hiện nay cũng được coi là một loại phẫu thuật điều chỉnh thị lực. Kính nội nhãn được phát triển cho phẫu thuật đục thủy tinh thể có thể khôi phục một phần thị lực gần của một người ngoài việc điều trị cận thị và viễn thị. Các thấu kính này, gồm có thấu kính nội nhãn đa tiêu cự và thấu kính nội nhãn tự điều tiết, hiện đang được các bác sĩ phẫu thuật đục thủy tinh thể sử dụng với kết quả đầy hứa hẹn.
Phẫu thuật mắt nào phù hợp với bạn?
Bởi đôi mắt ta luôn thay đổi theo thời gian, nên các loại phẫu thuật mắt và các phương pháp điều chỉnh thị lực phù hợp với mỗi người cũng có thể thay đổi. Ví dụ như các phương pháp phẫu thuật LASIK có hiệu quả với những người trẻ tuổi nhưng lại không phù hợp với người già.
Trong một số trường hợp, phẫu thuật điều chỉnh thị lực có thể được loại trừ hoàn toàn. Trẻ em dưới 18 tuổi không đủ điều kiện để tiến hành phẫu thuật điều chỉnh thị lực bằng laser bởi ở độ tuổi này, mắt của chúng còn đang thay đổi rất nhanh theo sự phát triển và trưởng thành của cơ thể.
Ngoài ra, một số người mắc các vấn đề hoặc bệnh lý về mắt nhất định cũng đòi hỏi những cân nhắc kỹ lưỡng giữa các phương pháp phẫu thuật:
– Đối với các bệnh nhân mắc tiểu đường hay một số bệnh khác ảnh hưởng đến quá trình hồi phục bệnh, phương án phù hợp nhất là phẫu thuật PRK hoặc LASEK.
– Đối với những bệnh nhân mắc cườm nước nhưng chưa được chữa trị, phẫu thuật LASIK sẽ là phương án bị loại trừ đầu tiên.
Tuy nhiên, đối với các trường hợp đang mang thai, phụ nữ hoàn toàn không nên trải qua bất kỳ hình thức phẫu thuật nào, bởi sự thay đổi nội tiết tố có thể ảnh hưởng tới độ chính xác của phương pháp điều trị.
Đặc điểm nghề nghiệp cũng có thể tạo nên một sự khác biệt rất lớn trong việc lựa chọn phương pháp điều trị. Những người làm việc nhiều với máy tính cần thị lực tốt ở phạm vi tương đối. Một phi công cần có nhận thức chiều sâu tốt để đưa ra những phán đoán và định hướng chính xác trong không gian.
Tuy nhiên, nhìn chung, những người ở độ tuổi 20 và 30 mắc các bệnh khúc xạ ở mức độ nhẹ đều đủ điều kiện để được thực hiện phẫu thuật LASIK, PRK, Visian ICL và một số phẫu thuật điều chỉnh thị lực bằng laser khác.
Phẫu thuật mắt cho người già và người có vấn đề nghiêm trọng về thị lực
Với những đối tượng từ 40 tuổi trở lên hoặc có vấn đề về thị lực nghiêm trọng, các bác sĩ nhãn khoa sẽ đưa ra một số phương án sau:
Phương Pháp Đơn thị (Monovision)
Với cách tiếp cận này, LASIK được sử dụng để điều chỉnh một mắt cho tầm nhìn xa và mắt còn lại cho tầm nhìn gần, nhờ đó giúp khắc phục bệnh viễn thị – một vấn đề về điều tiết mắt ảnh hưởng tới tất cả mọi người khi bước vào độ tuổi 40.
Với những trường hợp không thể thích ứng với phương pháp đơn thị, các bác sĩ sẽ yêu cầu họ sử dụng kính áp tròng thử nghiệm trước để đảm bảo cách tiếp cận này hiệu quả với từng cá nhân cụ thể.
Phẫu thuật CK cũng được sử dụng cho phương pháp đơn thị và nó có khả năng cải thiện tầm nhìn tốt hơn so với phẫu thuật LASIK.
Phương pháp IOLs
Thấu kính nội nhãn đa tiêu cự và thấu kính nội nhãn tự điều tiết (phương pháp IOLs): Nếu bạn chọn sử dụng các loại thấu kính trên trong phẫu thuật RLE hay phẫu thuật đục thuỷ tinh thể, thì thấu kính tự nhiên (thuỷ tinh thể) của mắt bạn sẽ được thay thế vĩnh viễn. Các loại kính nội nhãn nhân tạo này có thể khôi phục toàn bộ tầm nhìn, nhưng cũng gây ra một số tác dụng phụ như là giảm nhận thức độ sâu hay thị lực ban đêm kém. Ngoài ra, bạn có thể vẫn phải cần đeo kính mắt hay kính áp tròng hoặc nhờ đến sự can thiệp của phẫu thuật laser, bởi có khả năng kính nội nhãn không thể phục hồi toàn bộ tầm nhìn.
Điều chỉnh thị lực cho cận thị nặng hoặc viễn thị nặng:
Điều chỉnh thị lực cho cận thị nặng hoặc viễn thị nặng: Phẫu thuật LASIK, PRK và một số phẫu thuật mắt bằng laser khác, bên cạnh những ưu điểm vượt trội, cũng có những hạn chế nhất định. Chúng không phải là lựa chọn tốt nhất cho cho các trường hợp bệnh nhân bị cận thị hoặc viễn thị nặng. Một số bác sĩ phẫu thuật mắt khuyến nghị việc sử dụng kính nội nhãn như một phương án tốt nhất đối với những trường hợp bị cận thị nặng.
Phẫu thuật RLE cũng là một phương pháp được các bác sĩ khuyến nghị cho các trường hợp viễn thị nặng.
Những bệnh nhân trên 40 tuổi có thể sẽ cần phải xem xét nhiều giải pháp điều chỉnh thị lực hơn nếu muốn đạt được tầm nhìn tốt nhất tương ứng với tuổi tác và phù hợp với lối sống của bản thân.
Chẳng hạn, ở độ tuổi 30, bạn có thể sẽ chọn phẫu thuật LASIK hay PRK để điều chỉnh thị lực. Thế nhưng vào độ tuổi 40, khi tầm nhìn gần của bạn đã bị ảnh hưởng bởi viễn thị, thì phẫu thuật CK có lẽ sẽ là lựa chọn phù hợp hơn. Bằng việc thực hiện phẫu thuật CK ở một mắt, bạn có thể khắc phục được thị lực mờ gây ra bởi viễn thị liên quan đến tuổi tác.
Hầu hết các bác sĩ phẫu thuật mắt đều sẽ nói với bạn rằng không có loại phẫu thuật mắt nào có thể cung cấp cho bạn một tầm nhìn tối ưu suốt đời. Giống như việc bạn cần thay đơn kính thuốc khi mắt bạn tăng độ cận, bạn cũng sẽ cần một số điều chỉnh phẫu thuật nhất định để duy trì một thị lực tốt theo thời gian.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng tất cả các phẫu thuật mổ mắt đều có các tác dụng phụ dù ít hay nhiều. Vậy nên điều quan trọng nhất là phải đảm bảo cung cấp thông tin và cập nhật tình trạng thị lực một cách chi tiết nhất với bác sĩ phẫu thuật mắt để được khắc phục và chữa trị kịp thời.