Nhắc đến mống mắt có lẽ đa số chúng ta đều thấy quen thuộc nhưng nếu nói đến màng bồ đào thì không phải ai cũng biết. Màng bồ đào là một trong những bộ phận quan trọng của mắt và bạn rất nên biết những điều dưới đây liên quan đến màng bồ đào để mắt luôn khỏe mạnh nhé!
Contents
Khái quát về mống mắt và màng bồ đào
Mống mắt hay còn gọi là tròng đen, là phần có màu sắc của mắt, nằm giữa giác mạc và thấu kính. Chính giữa mống mắt là đồng tử (con ngươi), lỗ tròn điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào mắt. Mống mắt chứa các cơ nhỏ giúp đồng tử co lại hoặc giãn ra, cho phép mắt thích nghi với các mức độ ánh sáng khác nhau. Màu sắc của mống mắt được quyết định bởi lượng sắc tố melanin và yếu tố di truyền, tạo nên màu mắt đặc trưng của mỗi người.
Màng bồ đào được biết đến như lớp giữa của nhãn cầu và nó mang theo sắc tố thể hiện màu mắt. Màng này nằm giữa màng cứng (phần trắng của mắt) và võng mạc nằm sâu bên trong mắt
Người ta chia màng bồ đào thành 3 phần chính theo hướng trước sau:
- Mống mắt (iris). Đây là một cấu trúc mỏng, có dạng hình tròn cấu tạo bởi nhiều mô liên kết và các cơ đặc biệt. Chúng có thể kiểm soát đường kính của đồng tử và màu mắt của chúng ta. Lượng sắc tố có trong mống mắt sẽ quyết định màu mắt hiển thị bên ngoài, khi đó chúng ta có mắt nâu, mắt xanh, mắt màu hazel…chính là do mống mắt tạo nên.
- Thể mi: Thể mi là phần thứ hai của màng bồ đào. Thể mi bao xung quanh mống mắt và nằm sâu bên trong mắt. Thể mi không thể nhìn thấy được từ bên ngoài vì nó bị che bởi phần tròng trắng của mắt.
- Màng mạch: Phần cuối cùng của màng bồ đào chính là các màng mạch. Các màng mạch kẹp giữa màng cứng bên ngoài nhãn cầu và võng mạc sâu bên trong.
Vai trò của màng bồ đào
Vai trò của màng bồ đào được chia nhỏ theo chức năng của từng bộ phận như sau:
- Mống mắt kiểm soát màu sắc của mắt nhờ lượng sắc tố đặc biệt, ngoài ra mống mắt còn có nhiệm vụ lọc lượng sáng đi vào đồng tử. Một cơ trong mống mắt sẽ làm nhiệm vụ co đồng tử lại khi gặp ánh sáng chói. Trong khi đó một cơ khác của mống mắt lại làm đồng tử giãn ra trong điều kiện ánh sáng yếu.
Nguồn ảnh: Viện Y học Ứng dụng Việt Nam
- Thể mi có vai trò giữ thủy tinh thể trong mắt chúng ta nằm ở đúng vị trí. Cụ thể, các dây chằng thể mi sẽ kết nối với thủy tinh thể và đưa nó về đúng vị trí cần thiết ở sau đồng tử. Mặt khác, thể mi còn tiết ra chất lỏng trong suốt để giữ vị trí chuẩn giữa giác mạc, mống mắt và thủy tinh thể. Ngoài ra thể mi còn chứa các cơ giúp kiểm soát vận động của mắt để nhìn các vật ở khoảng cách khác nhau.
- Màng mạch: là phần phía sau của màng bồ đào, nó có chứa các mạch máu nhỏ giúp vận chuyển máu để nuôi dưỡng võng mạc. [Xem thêm: giải phẫu mắt]
Các bệnh lý liên quan đến màng bồ đào
Màng bồ đào có thể gặp nhiều vấn đề và bệnh lý khác nhau. Nguyên nhân của các bệnh này có thể là do gen di truyền, do lão hóa hoặc do các bệnh nền khác.
Viêm màng bồ đào
Viêm màng bồ đào là chỉ tình trạng màng bồ đào bị nhiễm khuẩn, sưng tấy hoặc viêm nhiễm nghiêm trọng. Đôi khi viêm màng bồ đào chưa lan rộng ra cả ba bộ phận mà chỉ tập trung tại mống mắt. Trường hợp này sẽ được chẩn đoán là viêm mống mắt. Nếu viêm màng bồ đào mới chỉ ảnh hưởng đến mống mắt và thể mi thì tình trạng này sẽ được gọi là viêm màng bồ đào trước.
Các nguyên nhân gây ra viêm màng bồ đào hiện vẫn chưa được tìm ra tuy nhiên các triệu chứng viêm màng bổ đào được xác định là chứng đau mắt đỏ, mẫn cảm với ánh sáng hoặc suy giảm thị lực nghiêm trọng.
Bệnh dính mống mắt Synechia
Synechia là một căn bệnh mà mống mắt của bệnh nhân sẽ bị dính vào mặt sau của giác mạc hoặc mặt trước của thủy tinh thể. Căn bệnh này thường bắt nguồn từ các chấn thương mắt, viêm mống mắt hoặc các bệnh lý khác. Giới y khoa nhận định Synechia là một trong các chứng bệnh nhãn khoa nguy hiểm vì nó có thể gây bệnh tăng nhãn áp.
Bệnh rối loạn mô mống mắt
Đây được biết đến như một rối loạn xảy ra tại các mô mống mắt. Vì mống mắt không bình thường nên đồng tử cũng bị biến dạng theo, nó có thể có dạng hình trái xoan, nằm ngang như mắt mèo hoặc hình trái xoan đứng. Khi bị rối loạn mống mắt bệnh nhân sẽ thường xuyên bị giảm tầm nhìn, giảm thị lực, xuất hiện hiện tượng song thị hoặc thấy bóng mờ của hình ảnh. Khi đó bệnh nhân có thể lựa chọn đeo kính áp tròng thẩm mỹ để che đi hình dáng bất thường của mống mắt.
Bệnh u hắc tố ác tính màng bồ đào
Đây chính là một dạng ung thư phát triển tại mống mắt, thể mi hoặc màng mạch. Nếu khối u phát triển ở màng bồ đào sau thì gọi là u ác tính màng mạch còn phát triển ở mống mắt thì gọi là u ác tính mống mắt.
Các khối u này sẽ phát triển trong các tế bào hắc tố thuộc màng bồ đào và có thể di căn sang nhiều cơ quan khác trên cơ thể. Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau nhưng nếu ung thư đã phát triển mạnh thì khả năng cao là bệnh nhân phải chấp nhận bỏ một bên mắt.
Bệnh tàn nhang mắt (Choroidal Nevus)
Chứng bệnh này sẽ làm xuất hiện một nốt tàn nhang lành tính trong màng mạch của bạn. Bạn cần phải đi khám nhãn khoa định kỳ để bác sĩ kiểm tra sự phát triển của nốt tàn nhang này cũng như đánh giá khả năng nó biến thành ung thư.
Bệnh thoái hóa màng mạch (Choroideremia)
Đây là một dạng bệnh di truyền, chủ yếu ngăn sự phát triển và các chức năng bình thường của màng mạch. Thoái hóa màng mạch thường ảnh hưởng đến nam giới là chủ yếu. Các triệu chứng của bệnh là quáng gà, giảm thị lực nhanh chóng và cuối cùng dẫn đến mù lòa.
U mống mắt
U mống mắt thời gian đầu sẽ có hình dáng như một nốt tàn nhang vô hại trên da. Nó thường gồm nhiều tế bào sắc tố khu trú xung quanh và phát triển tại mống mắt. Tuy nhiên không phải lúc nào u mống mắt cũng vô hại. Khối u này có thể lớn lên theo thời gian và biến đổi thành u ác tính nếu bạn không được bác sĩ nhãn khoa kiểm tra định kỳ.
Hãy đi khám mắt định kỳ
Cũng tương tự như các bộ phận khác của mắt, màng bồ đào cần được kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn cho thị lực. Ngoài ra nếu bạn nhận thấy có bất cứ triệu chứng bất thường nào liên quan đến màng bồ đào thì nên lập tức đi khám mắt để có biện pháp điều trị kịp thời.