Tác động tiêu cực của ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử lên đôi mắt là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều người hiện nay. Nếu bạn càng dành nhiều thời gian cho máy tính bảng, điện thoại thông minh, hay máy tính xách tay, thì mức độ bức xại ánh sáng xanh lên cơ thể bạn càng cao.
Trên thực tế, ánh sáng xanh là một màu trong quang phổ ánh sáng mà chúng ta hấp thụ hàng ngày. Ngay cả ánh nắng mặt trời và các loại ánh sáng trong nhà cũng chứa một lượng ánh sáng xanh nhất định. Thế thì làm thế nào để hạn chế khả năng hấp thụ loại ánh sáng này? Đơn giản thôi bạn chỉ cần đeo một chiếc kính lọc ánh sáng xanh là có thể giải quyết được vần đề trên.
Ánh sáng xanh là gì?
Nói một cách ngắn gọn ánh sáng xanh không nhất thiết phải có màu xanh mà mắt thường có thể nhìn thấy được.
Ánh sáng xanh là một phần của quang phổ ánh sáng nhìn thấy được với bước sóng ngắn nhất (400 đến 500 nano mét) và chứa năng lượng cao nhất. Do đó, nó được xem là nguồn ánh sáng năng lượng cao có thể nhìn thấy được. Các tia sáng xanh gây ra hai tác động chính lên con người. Về mặt thể chất, chúng làm tổn hại các tế bào võng mạc; còn về mặt tinh thần, chúng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Giác mạc và thủy tinh thể có thể lọc các tia UV không cho chúng tiếp xúc với võng mạc mắt. Tuy nhiên ánh sáng xanh lại có thể xuyên qua những cấu trúc này để tấn công trực tiếp vào võng mạc. Đó là lí do tại sao đôi mắt tự nhiên của chúng ta không lọc ánh sáng xanh tốt. Chính vì vậy, hấp thụ ánh sáng xanh quá nhiều sẽ làm tăng nguy cơ thoái hóa võng mạc và gây căng thẳng, mỏi mệt cho đôi mắt.
Ánh sáng xanh ảnh hưởng như thế nào đến đôi mắt bạn?
Ánh sáng xanh ở khắp mọi nơi và nó có thể làm đảo lộn đồng hồ sinh học của cơ thể.
Thạc sỹ, bác sỹ chuyên khoa mắt Đoàn Hồng Dung (bệnh viện mắt TPHCM) cho biết: “Chúng ta hấp thụ ánh sáng xanh liên tục từ ánh nắng mặt trời, màn hình máy tính, máy tính bảng, và điện thoại di động”. Bác sỹ cũng nhấn mạnh “Hấp thụ ánh sáng xanh trong một thời gian dài vào ban đêm sẽ khiến ta khó ngủ vào buổi tối và khó thức dậy vào buổi sáng.”
Các chuyên gia về kính mắt cũng cho biết thêm “Bức xạ ánh sáng xanh về dài hạn có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng mặc dù chưa có những thông tin hay nghiên cứu chắc chắn về tác động của loại ánh sáng này lên “cửa sổ tâm hồn” bạn. Những vấn đề thường gặp như nhức đầu, khó xác định phương hướng và mất ngủ chính là những tác dụng tiêu cực của ánh sáng xanh lên cơ thể bạn.”
Lợi ích của kính lọc ánh sáng xanh
Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Võ Thị Hoàng Lan (Khoa Thị Lực – Bệnh Viện Đại Học Y Dược TPHCM) “Có rất nhiều nguyên nhân gây mỏi mắt và ánh sáng xanh chỉ là một trong số đó. Các cơ mắt của bạn sẽ bị căng phồng lên khi bạn cố nhìn vào một mục tiêu chẳng hạn như màn hình máy tính ở khoảng cách quá gần.”
Quá trình sử dụng các thiết bị điện tử cũng sẽ làm đảo lộn chu kỳ giấc ngủ của bạn. Nguyên nhân là vì ánh sáng xanh làm gián đoạn quá trình sản sinh melatonin (một hormone được sản xuất bởi tuyến tùng, có tác dụng gây buồn ngủ). Thông thường, cơ thể bạn tạo ra nhiều melatonin vào ban đêm, thường bắt đầu tăng vào buổi tối khi mặt trời lặn và giảm dần vào buổi sáng khi mặt trời mọc. Việc melatonin được sản sinh ít hơn vào ban đêm về lâu dài sẽ dẫn đến hiện tượng mất ngủ hay khó ngủ. Để hạn chế tình trạng này, bạn nên đeo kính chặn ánh sáng xanh. Có thể nói kính lọc ánh sáng xanh là biện pháp tuyệt vời để chống lại các triệu chứng mỏi mắt và mất ngủ do dùng quá nhiều thiết bị số vào buổi tối.
Cơ chế hoạt động của kính lọc ánh sáng xanh
Tại sao kính lọc ánh sáng xanh lại hiệu quả vậy? Thạc sĩ, bác sĩ Hồng Văn Hiệp (Thành viên Hội Nhãn khoa TP HCM, Hội Nhãn khoa Việt Nam) cho biết “Tròng kính lọc ánh sáng xanh sẽ ngăn chặn quá trình hấp thụ những bước sóng ánh sáng. Thêm vào đó, những tròng kính này được thiết kế để giảm sự xuất hiện của các triệu chứng gây căng hay mỏi mắt đồng thời phòng tránh sự rối loạn nhịp sinh học hàng ngày, ảnh hưởng đến sức khỏe đặc biệt là chất lượng giấc ngủ.”
Liệu bạn có cần một chiếc kính lọc ánh sáng xanh không?
Câu trả lời có thể là “có”. Bác sỹ Văn Hiệp cho rằng “Thời gian ngồi trước máy tính hay dùng thiết bị điện tử của một người trưởng thành trung bình là 11 giờ mỗi ngày và như thế mắt của chúng ta sẽ chịu rất nhiều áp lực do phải hoạt động quá nhiều. Ngay cả khi bạn không cần một chiếc kính để giúp bạn nhìn rõ hơn, bạn vẫn luôn nên mang kính chặn ánh sáng xanh khi dùng các thiết bị công nghệ”. Đặc biết nếu bạn phải dùng điện thoại vào buổi tối rất nhiều, kính lọc ánh sáng xanh sẽ là một công cụ hỗ trợ đắc lực cho bạn.
Cũng theo bác sỹ Văn Hiệp, “Các loại màn hình kỹ thuật số là những nguồn chủ yếu phát ra ánh sáng xanh. Bên cạnh đó, bất kể khi nào bạn dùng các thiết bị công nghệ, bặc biệt là vào ban đêm, đồng nghĩa với việc bạn đang truyền thông điệp đến não bộ nhằm giữ cho cơ thể luôn trong trạng thái “thức” – tức là không muốn đi vào giấc ngủ”. Bác sĩ cũng nhấn mạnh thêm “ Có nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chứng minh: nếu bạn đeo kính lọc ánh sáng xanh từ 3 đến 4 giờ trước khi ngủ thì bạn sẽ ngủ ngon và sâu giấc hơn so với việc không đeo kính”.
Mua kính lọc ánh sáng xanh ở đâu?
Bước đầu tiên theo bác sỹ Hiệp là tham khảo ý kiến từ các chuyên gia nhãn khoa và kính mắt. Họ sẽ giúp bạn đánh giá mức độ và nhu cầu phù hợp để bảo vệ đôi mắt của bạn. Thêm vào đó, bác sỹ cũng khuyên bạn nên kiểm tra mắt định kỳ hàng năm để duy trì sức khỏe cho đôi mắt.
Nếu bạn chọn mua kính lọc ánh sáng xanh từ các trang bán hàng trực tuyến, bạn nên tìm hiểu thật kĩ để xem cửa hàng nào bán kính uy tín nhé. Bạn cũng nên xem tham khảo các đánh giá về sản phẩm, chính sách đổi trả hàng, và quan trọng nhất là hãy đẳm bảo là chiếc kính mua về phải ngăn chặn được ánh sáng xanh nhé.
Lưu ý khi mua kính lọc ánh sáng xanh
Khi chọn mua một chiếc kính lọc ánh sáng xanh, bạn nên chú ý đến giấy chứng nhận về phạm vi bước sóng mà chiếc kính này có thể lọc được. Theo đó, phạm vi lọc tối thiểu phải đạt đến mức 455 nano mét thì kính mới đảm bảo tiêu chuẩn.
Những biện pháp để ngăn chặn ánh sáng xanh hiệu quả
Nếu bạn vẫn còn băn khoăn không muốn mua cho một chiếc kính lọc ánh sáng xanh, thì bạn có thể thử những cách khác sau đây để bảo vệ đôi mắt của mình nhé:
Theo gợi ý của bác sỹ Văn Hiệp “Hầu hết điện thoại có chế độ ban đêm. Ở chế độ này, màn hình điện thoại sẽ thay đổi trong vòng một vài giờ mà chúng ta không nhận thấy, điều này giữ cho lượng melatonin tăng lên.”
Bạn cũng có thể thử dùng một phần mềm miễn phí có tên là F.lux và điều chỉnh màu của màn hình theo thời gian trong ngày. Một ứng dụng cũng có tính năng tương tự nhưng có trả phí là Iris sẽ cho bạn nhiều lựa chọn hơn để điều chỉnh màn hình cho phù hợp. Thêm nữa, bạn có thể dùng những bộ lọc ánh sáng xanh để gắn trực tiếp lên màn hình thiết bị của bạn. Bên cạnh đó, bạn có thể tìm mua các loại bóng đèn có tác dụng chặn tự động ánh sáng xanh vào ban đêm.
Ngoài ra, tròng kính đổi màu theo ánh sáng cũng là một sự lựa chọn tốt dành cho bạn. Tròng kính này giúp ngăn chặn được cả tia cực tím và tia sáng xanh. Bạn có thể mang chúng cả ngày lẫn đêm khi ở nhà cũng như khi ra ngoài cũng đều hiệu quả.
Những nguyên nhân khác gây mỏi mắt do máy tính
Tóm lại, việc sử dụng loại kính chặn ánh sáng xanh phù hợp cùng việc cài đăt những ứng dụng hỗ trợ giấc ngủ trên thiết bị số của bạn có thể giảm tác động tiêu cực của ánh sáng xanh lên đôi mắt. Tuy nhiên, bạn cũng nên hiểu rằng ánh sáng chắc chắn không phải là tác nhân duy nhất gây ra bệnh mỏi mắt mà nhiều người trong chúng ta đang gặp phải hiện nay. Những nguyên nhân khác có thể xuất phát từ hội chứng khô mắt, gặp vấn đề với tuyến lệ hay với việc tập trung vào một tiêu điểm.
Như bác sỹ Hiệp nhận định, “Khi nhìn vào màn hình máy tính, ta không chớp mắt nhiều. Kết quả là mắt của chúng ta sẽ sớm bị mỏi, nhìn mờ và khô mắt”. Từ đó bác sỹ đề xuất áp dụng phương pháp 20/20/20,tức là “Cứ mỗi 20 phút dùng máy tính hay điện thoại, bạn hãy nhìn ra xa trong 20 feet (khoảng 6 mét) trong vòng 20 giây. Điều này sẽ giúp đôi mắt bạn được nghỉ ngơi và trở lại trạng thái bình thường”.
Trong thời đại công nghệ 4.0, việc sử dụng các thiết bị điện tử là điều hiển nhiên và cần thiết. Chính vì thế chúng ta cần xem xét để cân bằng giữa quá trình dùng các thiết bị này và các biện pháp nhằm giảm lượng hấp thụ ánh sáng xanh để có thể bảo vệ sức khỏe cho đôi mắt lâu dài.
Bạn cũng cần lưu ý thêm là dù bạn có chọn cách nào để bảo vệ đôi mắt khỏi ánh sáng xanh đôc hại thì bạn cũng phải thực hành nó kiên trì và thường xuyên. Một hành động còn tốt hơn vạn lời nói! Đôi khi biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất chỉ là: “Hãy tắt thiết bị di động đi và ngủ thôi”.