Hội chứng khô mắt hầu như đã không còn xa lạ với chúng ta, đặc biệt là với các nhân viên văn phòng thường xuyên phải làm việc với máy tính. Khô mắt được coi là một bệnh lý mắt không quá nguy hiểm nhưng vẫn có thể để lại nhiều di chứng gây suy giảm thị lực của bạn.
Đã có một số trường hợp bệnh nhân bị khô mắt để bệnh tiến triển trong thời gian dài dẫn đến mãn tính, không thể điều trị dứt điểm được. Tuy nhiên, chỉ cần bạn sử dụng đúng và đủ các liệu pháp y tế thì chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được hội chứng này, thậm chí là hỗ trợ cải thiện đáng kể thị lực.
Tùy vào nguyên nhân khởi phát mà bạn có thể phải sử dụng phương pháp điều trị chứng khô mắt khác nhau. Bài viết hôm nay Eyelight Việt Nam sẽ giới thiệu 12 giải pháp hỗ trợ điều trị khô mắt mà các bác sĩ nhãn khoa khuyên dùng. Bạn có thể sẽ chỉ cần sử dụng 1 phương pháp điều trị hoặc kết hợp nhiều phương pháp với nhau để đảm bảo thu được kết quả tốt nhất.
Lưu ý: nếu bạn muốn điều trị dứt điểm hội chứng này thì nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa thay vì tự điều trị tại nhà.
Contents
1. Sử dụng nước mắt nhân tạo
Các trường hợp bị khô mắt nhẹ do sử dụng máy tính nhiều, thường xuyên đọc sách, làm việc gây mỏi mắt,… bác sĩ sẽ thường khuyên dùng nước mắt nhân tạo. Trong một số trường hợp nếu bệnh nhân không sử dụng được nước mắt nhân tạo thì các loại thuốc nhỏ mắt khác sẽ được chỉ định thay thế.
Hiện nay có rất nhiều dòng sản phẩm nước mắt nhân tạo đang được bày bán trên thị trường. Bạn hoàn toàn có thể dễ dàng mua được chúng mà không cần có đơn thuốc từ bác sĩ.
Các sản phẩm thuốc nhỏ mắt nhân tạo hiện nay thường có độ nhớt thấp và chủ yếu là nước. Chúng hầu như chỉ có tác dụng làm dịu mắt, bớt nhức mỏi trong thời gian ngắn. Ưu điểm của nước mắt nhân tạo chính là bạn sẽ không bị cản trở tầm nhìn sau thời điểm mới nhỏ sản phẩm vào mắt. Nhưng nhược điểm của nó chính là bạn phải thường xuyên nhỏ mắt thì mới cải thiện được tình trạng khô mắt của mình.
Nếu bạn muốn chọn mua và sử dụng loại nước mắt nhân tạo có độ nhớt cao hơn, tác dụng kéo dài hơn thì vẫn có một số dòng sản phẩm đặc biệt có thể đáp ứng được tiêu chí này. Sản phẩm thuộc phân khúc này sẽ có đặc điểm gần như gel bôi trơn và có thể cản trở tầm nhìn của bạn đến vài phút sau khi nhỏ vào mắt. Đây chính là lý do khiến chúng không trở nên phổ biến, chúng cũng không hề được khuyến khích sử dụng trong thời gian bạn làm các công việc đặc thù như lái xe. Các sản phẩm dạng gel này chỉ được khuyến cáo sử dụng trước khi đi ngủ.
Đặc biệt, các sản phẩm nước mắt nhân tạo hiện nay còn được nghiên cứu và phát triển để hỗ trợ các nguyên nhân gây khô mắt cụ thể. Ví dụ như một phân khúc nước mắt nhân tạo chuyên được chỉ định cho các trường hợp cơ địa mắt bệnh nhân không tự tiết đủ lượng nước cần thiết. Ngược lại, cũng có phân khúc nước mắt nhân tạo khác chuyên dành cho các bệnh nhân có chất lượng nước mắt không tốt, thường bị bay hơi quá nhanh khỏi bề mặt giác mạc.
Khi bạn được bác sĩ chỉ định sử dụng nước mắt nhân tạo thì nên tuân thủ theo đúng các khuyến cáo do bác sĩ hoặc nhà sản xuất sản phẩm đưa ra. Tránh tình trạng sử dụng sản phẩm không đúng liều lượng và thời điểm. Bạn cũng không nên tự ý thay thế sản phẩm bác sĩ kê đơn bằng các sản phẩm đến từ thương hiệu khác. Việc bạn tự ý sử dụng thêm các sản phẩm nước mắt nhân tạo bên ngoài có khả năng sẽ khiến bác sĩ khó kiểm tra được mức độ hiệu quả của phương pháp điều trị họ chỉ định.
2. Thuốc nhỏ mắt Restasis
Bác sĩ nhãn khoa có thể chỉ định Restasis thay cho nước mắt nhân tạo hoặc đôi khi là sử dụng đồng thời cả hai sản phẩm.
Restasis được biết đến như một dạng dung dịch nhỏ mắt y khoa có thể sử dụng hàng ngày, thường được sử dụng để điều trị chứng khô mắt. Thực tế, loại thuốc này không chỉ có tác dụng chữa khô mắt hiệu quả mà còn có công dụng tiêu viêm, kích thích cơ thể tự sản sinh nước mắt chất lượng tốt.
Một trong những nhược điểm của Restasis chính là thuốc này không có hiệu quả tức thì. Bạn phải sử dụng nó đều đặn hàng ngày trong ít nhất 3 tháng để thấy hiệu quả. Một số bệnh nhân thời gian đầu sử dụng Restasis có thể cảm thấy bỏng rát ở mắt, tuy nhiên bạn không cần quá lo lắng vì đây chỉ là tác dụng phụ thường thấy của thuốc.
3. Thuốc nhỏ mắt kê đơn Xiidra
Tương tự như Restasis, Xiidra cũng là một loại thuốc nhỏ mắt theo toa khá phổ biến, chuyên dùng trong điều trị khô mắt. Xiidra có tác dụng chính là ngăn chặn các protein gây ức chế sản sinh nước mắt và hỗ trợ tiêu viêm trong một số trường hợp.
Bốn thử nghiệm lâm sàng kéo dài trong 12 tuần đã được thực hiện tại Mỹ với gần 1200 tình nguyện viên. Các tình nguyện viên này sử dụng Xiidra đều đặn hàng ngày và được nhân viên y tế đánh giá mức độ hiệu quả vào thời điểm 2 tuần, 6 tuần và 12 tuần sau khi sử dụng thuốc.
Tất cả các tình nguyện viên đều phản hồi lại rằng họ cảm thấy triệu chứng khô mắt của mình đã được giảm đáng kể sau 6 và 12 tuần sử dụng Xiidra liên tục Đặc biệt, có khoảng một nửa số tình nguyện viên cho biết tình trạng khô mắt đã được cải thiện ngay từ 2 tuần đầu sử dụng thuốc.
Xiidra hầu như không đem lại tác dụng phụ nào cho người dùng. Một số tác dụng phụ nếu có chỉ là kích ứng nhẹ ở mắt, đôi khi cảm thấy vị giác và thị lực thay đổi nhẹ. Trong số các tình nguyện viên tham gia cuộc thử nghiệm lâm sàng nói trên thì chỉ có khoảng 5-25% số người tham gia gặp phải tác dụng phụ.
Liều dùng chuẩn được bác sĩ khuyến cáo đối với Xiidra là sử dụng nhỏ mắt 2 lần mỗi ngày, mỗi lần dùng cách nhau khoảng 12 tiếng.
4. Thuốc nhỏ mắt có chứa Steroid
Các bác sĩ đã chỉ ra rằng chứng viêm kết mạc hoặc các nội tuyến có trong mắt là nguyên nhân trực tiếp gây ra hội chứng khô mắt ở người. Ngay cả các triệu chứng viêm mắt nhẹ như đỏ tấy mống mắt hoặc cảm thấy rát mắt cũng có thể gây ra khô mắt.
Nếu chỉ sử dụng nước mắt nhân tạo thì khó mà giải quyết triệt để các triệu chứng kể trên. Bác sĩ thường sẽ chỉ định bạn sử dụng các sản phẩm thuốc nhỏ mắt có chứa Steroid để kiểm soát và chữa trị tận gốc tình trạng viêm nhiễm.
Các sản phẩm thuốc có chứa Steroid thường chỉ có thể sử dụng trong thời gian ngắn và kết hợp cùng nước mắt nhân tạo hoặc Xiidra, Restasis. Nếu bạn sử dụng thuốc nhỏ mắt Steroid trong thời gian dài thì khả năng cao là bạn sẽ gặp phải các tác dụng phụ của thuốc. Trước khi bắt đầu nhỏ mắt bằng sản phẩm thuốc này bạn nên thảo luận kỹ với bác sĩ về tiền sử bệnh lý của bản thân để họ có thể giúp bạn đánh giá vấn đề nên sử dụng loại thuốc này trong thời gian bao lâu.
Các tác dụng phụ của thuốc nhỏ mắt Steroid chủ yếu là gây bệnh tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể,… Chỉ cần bạn sử dụng thuốc theo đúng đơn do bác sĩ kê thì tỷ lệ bạn gặp các tác dụng phụ này là rất thấp.
5. Lacrisert
Thuốc Lacrisert là một hợp chất được đưa vào bên trong mắt, ngay gần kết mạc nhãn cầu để hỗ trợ bôi trơn, cung cấp độ ẩm cho mắt.
Trong thành phần của Lacrisert có một chất tên là hydroxypropyl cellulose có tác dụng giữ cho hợp chất của chúng ta không bị hóa lỏng ngay lập tức. Lacrisert sau khi đưa vào mắt sẽ hóa lỏng từ từ, đem lại hiệu quả giữ ẩm cả ngày cho đôi mắt.
Theo nhà sản xuất thì Lacrisert được công nhận là có khả năng làm giảm triệu chứng khô rát ở mắt, hỗ trợ đưa các dị vật ra khỏi mống mắt, giảm sự mẫn cảm với ánh sáng và cải thiện tình trạng mờ mắt. Lacrisert thường được chỉ định cho các bệnh nhân bị mắc hội chứng khô mắt mức độ nghiêm trọng trung bình đến nặng (sau khi đã sử dụng nước mắt nhân tạo nhưng không đem lại hiệu quả).
Liều dùng khuyến cáo dành cho các bệnh nhân sử dụng thuốc Lacrisert là một lần mỗi ngày. Nếu bạn tra thuốc Lacrisert không đúng cách thì có thể gây tổn thương đến giác mạc, tệ hơn nữa là kích ứng nặng ở vùng mắt, mẫn cảm với ánh sáng,…
6. Gắn nút lệ đạo
Gắn nút lệ đạo là một giải pháp rất đáng được cân nhắc để điều trị hội chứng khô mắt.
Nút lệ đạo thường là một dụng cụ nhỏ, vô trùng, được đưa vào điểm lệ (gần khóe mắt, giữa mí mắt trên và dưới). Nút này sẽ bịt ống dẫn nước mắt không cho chúng dẫn lưu nước mắt xuống mũi và họng. Cách này có thể giúp nước mắt ở lại lâu hơn trên bề mặt giác mạc, hỗ trợ làm giảm triệu chứng khô mắt.
Lúc này nước mắt gần như chỉ có cách tự bay hơi nên có thể bệnh nhân sẽ gặp tình trạng chảy nước mắt không kiểm soát. Lúc này bác sĩ có thể cân nhắc chọn giải pháp gỡ nút lệ đạo ra để nước mắt được dẫn lưu tự nhiên.
7. Thông tuyến Meibomian
Một trong các nguyên nhân gây khô mắt ở người trưởng thành là tuyến Meibomian ở rìa mắt không tiết đủ một loại dầu sinh lý chuyên dụng. Dầu này có nhiệm vụ giữ cho nước mắt của chúng ta không bị bay hơi quá nhanh trong điều kiện môi trường thường. Tuyến Meibomian sẽ tiết dầu tại các lỗ mở ngay gần gốc lông mi, khi các lỗ này bị tắc thì dầu sẽ không ra ngoài được. Tình trạng này kéo dài sẽ gây ra rối loạn chức năng tuyến Meibomian (MGD) – một trong những nguyên nhân chủ chốt gây nên hội chứng khô mắt
Nguồn ảnh: Doctor24h
Để điều trị dứt điểm MGD, các bác sĩ nhãn khoa sẽ yêu cầu bệnh nhân đến phòng khám hoặc bệnh viện để thông tắc. Bước đầu tiên của quy trình thông tắc thường là chườm nóng mi mắt người bệnh. Kế đó, bác sĩ sẽ sử dụng một dụng cụ chuyên dụng dạng kẹp để ép các chất gây tắc lỗ mở ra ngoài, giúp tuyến Meibomian hoạt động trở lại.
Quá trình thông tuyến Meibomian có thể khiến bạn phải chịu một số áp lực mạnh lên mí mắt và khiến mắt bị đau, mỏi. Tuy nhiên tình trạng này sẽ sớm biến mất sau khi các bạn tĩnh dưỡng tại nhà.
8. Chườm ấm
Một trong những phương pháp có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng khô mắt là sử dụng miếng vải hoặc gạc đã ngâm nước ấm và chườm mí mắt. Cách này có thể giúp mắt thư giãn cũng như cải thiện tình trạng tắc tuyến Meibomian như chúng ta vừa bàn ở trên.
Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp chườm ấm là chúng ta phải thực hiện ít nhất hai lần một ngày, mỗi lần kéo dài hơn 10 phút. Trong 10 phút đó bạn cần đảm bảo giữ cho nhiệt độ của miếng gạc đảm bảo ở ngưỡng 40-45 độ C. Nếu bạn không thực hiện đều đặn mỗi ngày hoặc không duy trì được nhiệt độ tiêu chuẩn thì phương pháp này sẽ không giữ được hiệu quả.
9. Sử dụng thiết bị y tế xung động nhiệt Lipiflow
Thiết bị Lipiflow là một dụng cụ chuyên điều trị khô mắt kết hợp giữa phương pháp chườm ấm và thông tắc tuyến Meibomian.
Lipiflow sẽ sử dụng nhiệt để tác động lên mi mắt, làm mềm các hợp chất gây tắc nghẽn lỗ mở của tuyến Meibomian. Tiếp theo, thiết bị này sẽ tiếp tục sử dụng xung điện tạo áp suất tiêu chuẩn để làm thông lỗ mở, khôi phục sự cân bằng của dầu trong màng nước mắt, giảm triệu chứng khô mắt.
Bạn chỉ cần sử dụng thiết bị Lipiflow khoảng phút một lần cho mỗi mắt. Khoảng 76% người sử dụng Lipiflow cho biết họ đã cải thiện được đáng kể tình trạng khô mắt chỉ sau 2 tuần điều trị. Tuy nhiên, tùy theo cơ địa mỗi người mà cũng có thể bạn phải đợi vài tháng để thấy công dụng của thiết bị này.
Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thiết bị Lipiflow là tổn thương giác mạc, đau, sưng mắt, kích ứng hoặc viêm mí mắt, ngứa, đỏ mắt,…
10. Sử dụng ánh sáng xung cường độ cao IPL
Các tổ chức y tế trên thế giới hiện đã cho phép sử dụng xung ánh sáng cường độ cao, hay còn gọi là IPL vào điều trị các chứng da liễu trên cơ thể, trong đó có cả khu vực mí mắt. Một số chứng da liễu như Rosacea có thể khiến viêm biểu bì tại mi mắt, khiến các mạch máu tại khu vực này bị giãn bất thường gây khô mắt.
Quy trình điều trị các chứng viêm da liễu vùng mắt sẽ được thực hiện như sau: Bác sĩ sử dụng thiết bị y tế cầm tay phóng ra các xung ánh sáng cường độ cao và chiếu trực tiếp lên da. Các ánh sáng này đã được xử lý để các bước sóng chỉ tác động đến mạch máu trên mí mắt, không gây tổn thương giác mạc. Các chứng viêm nhiễm hay giãn mạch sẽ được khắc phục bởi các bước sóng này.
Nhiều bệnh nhân sử dụng phương pháp IPL đã phản hồi rằng họ đã giảm hẳn các triệu chứng khô mắt cũng như không còn phải phụ thuộc vào nước mắt nhân tạo nữa. Sau khi thực hiện IPL, các bệnh nhân từng bị khô mắt gần như không phải sử dụng bất kỳ liệu pháp nào khác để cấp ẩm cho mắt.
Chu trình điều trị bằng IPL có thể kéo dài từ 4-6 tháng để có hiệu quả tối ưu. Trong thời gian điều trị bằng IPL bạn sẽ không phải ngưng bất cứ liệu trình sức khỏe hay sử dụng thuốc nào khác. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có sắc tố da đặc biệt có thể bị chống chỉ định với phương pháp này. Ngoài ra, sau khi bắt đầu sử dụng IPL bạn có thể phải tuân thủ theo các chỉ dẫn của bác sĩ liên quan đến việc tiếp xúc với ánh nắng Mặt trời vì lúc này mắt bạn cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng.
11. Bổ sung dưỡng chất cho mắt
Bổ sung dưỡng chất nghe qua thì có vẻ là một điều không mấy liên quan nhưng thực tế nếu bạn muốn điều trị toàn diện hội chứng khô mắt thì đây lại là biện pháp rất quan trọng.
Nhiều nghiên cứu y tế đã khẳng định axit béo omega-3 sẽ làm giảm chứng khô mắt. Nguồn cung cấp loại axit này dồi dào nhất là các loại thực phẩm như cá hồi, cá mòi, cá trích, cá huyết. Ngoài ra, nếu bạn là một người ăn chay thì có thể sử dụng dầu hạt lanh để thay thế các loại thịt nhé!
Bên cạnh việc bổ sung dưỡng chất, các bệnh nhân bị khô mắt nên chú trọng hơn đến việc uống nước hàng ngày. Việc cơ thể thường xuyên bị thiếu nước, mất nước sẽ chỉ làm chứng khô mắt trở nên nặng hơn, đặc biệt là vào thời tiết khô hanh hoặc nóng bức.
12. Sử dụng các biện pháp giảm khô mắt tại nhà
Nếu bạn chỉ vừa mới gặp tình trạng bị khô mắt thì bạn có thể thử sử dụng các phương pháp dưới đây trong khi đợi lịch hẹn với bác sĩ nhãn khoa nhé:
- Chớp mắt, nháy mắt thường xuyên hơn: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra con người có xu hướng ít chớp mắt hơn khi xem TV, làm việc với máy tính và các thiết bị thông minh. Việc chúng ta ít chớp mắt có thể khiến mắt bị khô, nước mắt nhanh bốc hơi khỏi giác mạc. Bạn nên chú ý chớp mắt nhiều hơn khi làm việc với các màn hình thông minh. Khi chớp mắt bạn cũng nên miết hoàn toàn mí mắt để giác mạc được dàn đều một lớp ẩm mới nhé!
- Để mắt nghỉ ngơi sau một thời gian ngồi máy tính: Có một quy tắc nhãn khoa rất nhiều bác sĩ khuyên bệnh nhân sử dụng là quy tắc 20-20-20. Cụ thể là bạn chỉ nên nhìn màn hình máy tính 20 phút rồi phóng tầm mắt đến khoảng cách 20 feet (khoảng 6m) trong ít nhất 20 giây để nghỉ ngơi.
- Tẩy trang kỹ càng: Các loại phấn mắt, mỹ phẩm trang điểm dạng bột có thể là nguyên nhân gây tắc tuyến Meibomian. Quy tắc dành riêng cho các giới nữ là đến cuối ngày bạn cần tẩy trang thật kỹ ở phần lông mi, nếu có thể hãy sử dụng sản phẩm tẩy trang chuyên dụng cho mắt để dễ thao tác hơn.
- Làm sạch mí mắt trước khi đi ngủ: Nếu phụ nữ cần tẩy trang kỹ càng thì nam giới cũng cần có biện pháp làm sạch mí mắt của mình vào cuối ngày, trước lúc đi ngủ. Giải pháp tối ưu nhất là bạn hãy sử dụng khăn mặt đã ngâm nước nóng đắp lên mắt trong vòng 20 giây, sau đó rửa lại mi mắt bằng nước sạch hoặc dung dịch y tế chuyên dụng.
- Đừng quên đeo kính râm: Bạn đừng chủ quan khi di chuyển dưới trời nắng mà không có kính râm nhé! Tia UV có thể gây hại trực tiếp đến mắt chúng ta và làm triệu chứng khô mắt trở nên trầm trọng hơn. Hãy tự chọn cho mình một chiếc kính mắt thật chất lượng để ngăn tia UV cũng như các loại khói bụi khác.
Một số phương pháp hỗ trợ điều trị khác
Ngoài 12 phương pháp điều trị ở trên, các bác sĩ nhãn khoa có thể yêu cầu bạn thực hiện thêm một số biện pháp bổ sung dưới đây:
- Điều chỉnh đơn thuốc đang sử dụng: Một số loại thuốc kháng Histamine, thuốc trị trầm cảm, thuốc tránh thai hoặc thuốc huyết áp có thể gián tiếp gây khô mắt. Thậm chí một số loại thuốc bạn có thể sử dụng không kê đơn cũng có thể gây ra tình trạng này. Bạn hãy cung cấp đầy đủ tên các loại thuốc mình đang sử dụng cho bác sĩ nhãn khoa để nhận được lời khuyên tối ưu nhất. Trong một số trường hợp, bạn có thể gia giảm liều lượng thuốc để khắc phục chứng khô mắt mà không ảnh hưởng đến liệu pháp chữa bệnh chung. Đừng tự ý ngưng sử dụng thuốc nếu không có chỉ dẫn của bác sĩ!
- Điều trị dứt điểm các bệnh lý tại mí mắt: Nếu bạn bị viêm nhiễm vùng mi mắt, rối loạn chức năng tuyến Meibomian,… thì chúng cần được điều trị dứt điểm để cải thiện chứng khô mắt. Một số phương pháp hỗ trợ điều trị có thể bao gồm việc uống kháng sinh, bôi thuốc mỡ hoặc nhỏ mắt,…
- Ngừng hoặc hạn chế đeo kính áp tròng: Kính áp tròng cũng là một trong những nguyên nhân gây ra khô mắt. Thậm chí, khi đeo kính áp tròng, bạn gần như không nhận ra bản thân đang bị khô mắt. Hãy xin lời khuyên của bác sĩ xem liệu bản thân có cần ngưng sử dụng kính áp tròng hay không nhé!