Tiếp tục tìm hiểu về cấu tạo của mắt. Hôm nay chúng ta sẽ đi sâu hơn vào tìm hiểu Kết mạc mắt– một cấu trúc rất khó quan sát được và ít người biết đến.
Contents
Kết mạc là gì?
Kết mạc là một lớp màng niêm mạc (màng nhầy), trong suốt, bao phủ củng mạc (tròng trắng) và phía trong của mí mắt. Kết mạc nói chung bao gồm 2 phần:
Kết mạc nhãn cầu: Là lớp màng mỏng bao phủ phía trước của củng mạc.
Kết mạc lót mí mắt: Là lớp niêm mạc lót bên trong mí mắt (bao gồm cả mí trên và mí dưới).
Chức năng của kết mạc
Các chức năng chính của kết mạc là:
- Giữ cho bề mặt trước của nhãn cầu luôn ẩm và trơn láng.
- Giữ cho bề mặt trong của mí mắt luôn ẩm và trơn; để mí mắt dễ dàng vận động, nhắm mở mà không gây ra ma sát hoặc kích ứng mắt.
- Bảo vệ mắt khỏi khói bụi, mảnh vụn và sự xâm nhập các vi khuẩn có hại vào mắt gây nhiễm trùng.
Ngoài ra, kết mạc còn có nhiều mạch máu nhỏ cung cấp chất dinh dưỡng cho mắt và mí mắt. Nó cũng tiết ra một thành phần đặc biệt trong màng nhầy của mắt để giúp ngăn ngừa hội chứng khô mắt .
Những bệnh lý thường gặp ở kết mạc
Kết mạc là lớp màng bao phủ bảo vệ phía trước mắt. Do vật lớp màng niêm mạc này rất dễ tiếp xúc với các điều kiện không thuận lợi và thường xuyên bị bệnh. Trong đó, các bệnh lý phổ biến thường gặp là:
Viêm kết mạc (Conjunctivitis)
Hay còn gọi là bệnh đau mắt đỏ, là hiện tượng mắt bị sưng màng nhãn cầu và bên trong mí mắt, làm cho mắt bị “đỏ ngầu”, nổi cộm, ngứa ngáy, và chảy nước mắt. Viêm kết mạc gây ra bởi nhiều nguyên nhân như do các siêu vi khuẩn, virus hoặc do các tác nhân gây dị ứng… và có khả năng lây lan từ người này sang người khác, đôi khi còn bùng lên thành dịch.
Đau mắt đỏ nếu được phát hiện sớm và có phương pháp điều trị hợp lý, bệnh sẽ khỏi trong vòng 7-10 ngày.
Thâm nhiễm kết mạc (Injected conjunctiva)
Hay còn gọi là thẩm lậu kết mạc. Đây là tên gọi chung của các triệu chứng viêm nhiễm kết mạc, gây ra bởi sự giãn nở quá mức của các mạch máu trong kết mạc, làm bề mặt nhãn cầu bị dày và đỏ hơn bình thường.
Kết mạc nhợt nhạt (Conjunctival pallor)
Đây là một vấn đề xảy ra ở kết mạc mi mắt. Khi vạch mí mắt dưới, nếu bạn thấy lớp niêm mạc nhợt nhạt xanh xao có thể là dấu hiệu bạn đang bị thiếu máu.
Thâm nhiễm kết mạc xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng chủ yếu là do khói bụi, các dị nguyên trong không khí, phơi nhiễm với các chất hóa học, hoặc do tiếp xúc quá lâu với các tia UV có hại trong mặt trời.
U nang kết mạc (Conjunctival cyst)
Là các vết bọng mủ hoặc bướu màu hơi vàng, giống như vết phồng rộp nhỏ trên da, phát triển ở kết mạc nhãn cầu tại vùng rìa của mắt gần mũi. Các khối u này có thể xảy ra do viêm kết mạc, nhiễm trùng mắt hoặc do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Xuất huyết kết mạc (Conjunctival hemorrhage)
Chính xác hơn được gọi là xuất huyết dưới màng kết mạc mắt. Nguyên nhân là do các mạch máu ở dưới bề mặt mắt đôi khi bị vỡ tạo thành các vệt máu rỉ ra khỏi lòng mạch, làm cho tròng trắng xuất hiện các vết loang đỏ tươi. Triệu chứng này thường không gây ra đau đớn hay khó chịu gì cho mắt và sẽ tự khỏi sau vài tuần.
U lympho kết mạc (Conjunctival lymphoma)
Là các khối u lành tính, thường xuất hiện ở phần kết mạc mi và phần kết mạc nhãn cầu tại vùng rìa của mắt. Các khối u này có dạng như một mảng thịt màu hồng hơi nhú ra phía trước và không gây ra đau đớn; do vậy căn bệnh này rất khó được phát hiện – đặc biệt là ở những người không thường xuyên khám mắt tổng quát định kỳ.
Nếu bạn đang có các triệu chứng giống như mô tả trên, hãy đi khám ngay để được đánh giá cụ thể và thực thực hiện các sinh thiết phù hợp giúp xác định được tình trạng bệnh, đề ra phương pháp chữa trị kịp thời.
U mạch máu kết mạc (Conjunctival hemangioma)
Đây là các khối u lành tính (không phải ung thư) xuất hiện tại các mạch máu ở kết mạc. Các khối u này làm cho các mạch máu phình to tạo thành các bọng máu dưới mắt gây mất thẩm mỹ. Đối với các trường hợp nhẹ, các khối u sẽ từ từ nhỏ dần và tiêu biến sau vài tuần, nhưng đối với khối u lớn cần phải được được phẫu thuật cắt bỏ nếu chúng gây ra kích ứng.
U sắc tố kết mạc (Conjunctival nevus)
Đây là các khối u lành tính phát triển ở phần kết mạc bao bọc xung quanh nhãn cầu, có màu từ vàng đến nâu sẫm. Phần lớn các khối u sắc tố thì không cần phải điều trị và sẽ tự hết, nhưng trong một vài trường hợp các khối u sẽ tiếp tục to lên, đòi hỏi phải được phẫu thuật để cắt bỏ.
U hắc tố ác tính ở kết mạc (Conjunctival melanoma)
Là một loại ung thư phát triển trong các tế bào sản xuất melanin ở phần kết mạc nhãn cầu. Tuy không phổ biến nhưng các khối u này có khả năng gây tử vong rất cao. Khi phát triển lên mức độ nặng, các tế bào ung thư từ các khối u có thể xâm nhập vào nhãn cầu và di căn đến các tế bào bạch huyết hoặc máu ở phổi, gan, não và xương.
Trong một vài trường hợp, các khối u ác tính này cũng có nguồn gốc từ các khối u sắc tố lành tính. Vì vậy, nếu bạn cảm thấy mình đang có các đốm đen trên mắt, hay xuất hiện bất cứ dấu hiệu bất thường nào ở kết mạc, hãy đi khám mắt ngay lập tức để được đánh giá cụ thể, sàng lọc được bệnh.