Có thể bạn chưa biết, ánh sáng nhìn thấy phức tạp hơn nhiều so với những gì bạn nghĩ. Trong cuộc sống hằng ngày, mắt bạn tiếp xúc với vô vàn các tia sáng có thể vô hình có thể hữu hình. Điển hình như việc khi bạn vừa mở mắt thức dậy đã bắt gặp ngay ánh sáng mặt trời, bạn bật công tắc điện trong nhà, bật máy tính laptop hay điện thoại,…
Hầu hết mọi người đều ý thức được rằng, ánh sáng mặt trời không những chứa các tia sáng nhìn thấy mà còn bao gồm cả các tia cực tím có hại vô cùng cho da. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người không biết rằng ánh sáng nhìn thấy được phát ra từ mặt trời và gồm một dải tia sáng có màu sắc khác nhau cũng như chứa đựng các năng lượng khác nhau.
Contents
Ánh sáng xanh là gì?
Ánh sáng mặt trời là một dải các tia sáng với các màu : đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. Có được sự khác nhau từ các màu này xuất phát từ năng lượng và bước sóng của các tia (hay còn được gọi là bức xạ điện từ). Quang phổ của các màu này kết hợp lại, tạo ra cái mà chúng ta vẫn thường gọi là “ánh sáng mặt trời” (ánh sáng trắng).
Hiểu một cách đơn giản về mặt vật lý thì bước sóng của tia sáng tỷ lệ nghịch với năng lượng mà chúng chứa. Các tia sáng có bước sóng càng dài thì chứa càng ít năng lượng và ngược lại.
Các tia hồng ngoại nằm ngoài đầu đỏ của phổ ánh sáng khả kiến, tuy nóng lên nhưng lại vô hình. Một ví dụ điển hình phát ra các tia hồng ngoại ở xung quanh chúng ta chính là “Đèn hâm nóng thức ăn”.
Ở đầu kia của phổ ánh sáng khả kiến chính là ánh sáng tím. Đây chính là lí do tại sao bức xạ điện từ vô hình nằm ngoài phổ ánh sáng khả kiến được gọi là bức xạ cực tím – Tia UV.
Những tác hại và lợi ích của tia cực tím (UV)
Chính vì tia UV có năng lượng cao hơn năng lượng của ánh sáng nhìn thấy nên chúng có khả năng tạo ra những thay đổi tiêu cực trên da người. Việc tiếp xúc nhiều với tia cực tím có thể dẫn đến cháy nắng, thậm chí là dẫn đến ung thư da hay mắt bị cháy- còn được gọi là “viêm quang” hoặc “mù tuyết”.
Tuy nhiên, bên cạnh những tác hại đó thì vẫn tồn tại một số các lợi ích mà tia cực tím mang lại. Ví dụ như cung cấp vitamin D cho cơ thể.
Khoa học đã chứng minh, ánh sáng khả kiến có bước sóng từ 380-760 nm. Ánh sáng xanh thường nằm trong vùng 380-500 nm và đôi khi bị chuyển hóa thành ánh sáng tím hay ánh sáng xanh lam. Đấy cũng là lý do tại sao một phần ba ánh sáng khả kiến nhìn thấy được năng lượng cao (HEV).
Đặc điểm chính của ánh sáng xanh
Dưới đây là một số những đặc điểm quan trọng về ánh sáng xanh mà bạn nên biết:
-
Ánh sáng xanh có mặt ở mọi nơi
Ánh sáng mặt trời là nguồn chính cung cấp cho ánh sáng xanh. Ngoài ra, con người cũng có thể tạo ra ánh sáng xanh bằng việc bật đèn huỳnh quang, đèn LED hay TV màn hình phẳng, máy tính, điện thoại thông minh…
-
Tia sáng HEV làm cho bầu trời trông có màu xanh
Các tia sáng có bước sóng ngắn có khả năng tán xạ dễ dàng hơn cả.Mức độ tán xạ cao hơn của các tia này là những gì làm cho bầu trời không có mây trông có màu xanh.
-
Mắt không phản xạ tốt với ánh sáng xanh
Trên thực tế, khả năng bức xạ UV từ mặt trời đến võng mạc chỉ chiếm gần 0,01% ngay cả khi bạn không đeo kính râm. Tuy nhiên, hãy luôn ghi nhớ rằng kính râm có khả năng ngăn chặm 100% các tia cực tím UV. Đấy cũng là cách bảo vệ tránh khỏi những tổn thương không đáng có về mắt như đục thủy tinh thể, mù tuyết,… thậm chí là gây ung thư. Mặt khác, hầu như tất cả ánh sáng xanh có thể nhìn thấy đều đi qua giác mạc và thấu kính và đến võng mạc.
-
Tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể dẫn đến nguy cơ thoái hóa điểm vàng.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh có thể làm hỏng các tế bào nhạy cảm với ánh sáng ở võng mạc. Điều này gây ra những thay đổi tương tự như thoái hóa điểm vàng, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định lượng ánh sáng xanh tự nhiên và nhân tạo nhưng chúng ta cũng cần tránh và hạn chế tối đa việc tiếp xúc với ánh sáng xanh từ màn hình máy tính, điện thoại thông minh và các thiết bị kỹ thuật số khác có thể tăng lên nguy cơ thoái hóa điểm vàng trong cuộc sống.
-
Ánh sáng xanh làm mỏi mắt kỹ thuật số
Khi bạn đang nhìn vào màn hình máy tính và các thiết bị kỹ thuật số khác phát ra lượng ánh sáng xanh đáng kể, “nhiễu” thị giác không tập trung này làm giảm độ tương phản và có thể góp phần gây mỏi mắt kỹ thuật số.
-
Bảo vệ ánh sáng xanh có thể còn quan trọng hơn sau phẫu thuật đục thủy tinh thể.
Là một phần của quá trình lão hóa thông thường, cuối cùng, thấu kính tự nhiên của mắt cũng chặn một số ánh sáng xanh bước sóng ngắn – loại ánh sáng xanh rất có thể gây tổn thương võng mạc và dẫn đến thoái hóa điểm vàng và giảm thị lực.
Sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, bạn có thể được hưởng lợi từ kính mắt có ống kính với bộ lọc ánh sáng xanh đặc biệt – đặc biệt nếu bạn dành nhiều giờ trước màn hình máy tính hoặc sử dụng các thiết bị kỹ thuật số khác.
-
Không phải tất cả ánh sáng xanh đều là xấu
Một số tiếp xúc với ánh sáng xanh là điều cần thiết cho sức khỏe tốt. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ánh sáng nhìn thấy năng lượng cao giúp tăng cường sự tỉnh táo, giúp trí nhớ và chức năng nhận thức và nâng cao tâm trạng.
Trên thực tế, một thứ gọi là liệu pháp ánh sáng được sử dụng để điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa – một loại trầm cảm liên quan đến sự thay đổi theo mùa, với các triệu chứng thường bắt đầu vào mùa thu và tiếp tục qua mùa đông. Ngoài ra, ánh sáng xanh rất quan trọng trong việc điều chỉnh nhịp sinh học – sự thức giấc tự nhiên và chu kỳ giấc ngủ của cơ thể. Tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban ngày giúp duy trì nhịp sinh học khỏe mạnh.
Nhưng quá nhiều ánh sáng xanh vào đêm khuya (ví dụ đọc tiểu thuyết trên máy tính bảng hoặc máy đọc sách điện tử) có thể phá vỡ chu kỳ này, có khả năng gây ra mất ngủ và mệt mỏi vào ban ngày.
Bộ lọc ánh sáng xanh và kính bảo vệ mắt
Nếu bạn đang sử dụng điện thoại liên tục, đặc biệt là sử dụng điện thoại chủ yếu để nhắn tin, gửi thư điện tử và duyệt web cũng đồng nghĩa với việc bạn đang sử dụng bộ lọc ánh sáng màu xanh.
Các thiết bị điện tử kỹ thuật số phát ra ánh sáng màu xanh có thể gây mỏi mắt và có thể dẫn đến các vấn đề về mắt theo thời gian.
Bạn cũng có thể xem xét các ống kính quang điện tử giúp bảo vệ liền mạch khỏi tia cực tím và ánh sáng xanh cả trong nhà và ngoài trời và cũng tự động làm tối khi phản ứng với tia UV ngoài trời để tăng sự thoải mái và giảm độ chói.
Hỏi bạn cũng có thể đến gặp bác sĩ nhãn khoa để hỏi về loại kính điều chỉnh thị lực và ống kính phù hợp nhất với nhu cầu của bạn để xem máy tính và các thiết bị kỹ thuật số khác, bảo vệ mắt bạn khỏi ánh sáng xanh.